Sa njerëz kanë mbytur vullkanet?

Çdo vit në botë shpërthejnë rreth 60 vullkane dhe disa prej tyre ndodhin papritmas ndërsa të tjerët janë të zakonshëm.

Kilauea në ishujt Havaje është njëri nga vullkanet më aktive në botë – shpërthimet e tij kanë nisur para 35 vjetësh, por ka shënuar një rritje të aktiviteteve javët e fundit.

Flukset e llavës së tij kanë qenë mjaft shpërthyese në oborret e njerëzve, por për fat të mirë është raportuar për vetëm një lëndim serioz, një njeri i goditur nga një shkëmb i shkrirë prej llavës ndërsa ai po qëndronte në ballkon.

Kjo mund të sugjerojë se vullkanet nuk janë aq të rrezikshme, por shumë prej popullsisë së botës jeton afër një vullkani aktiv – dhe shumë nga këto janë shumë më vdekjeprurëse se Kilauea.

Që nga viti 1500, rreth 280.000 njerëz kanë humbur jetën si pasojë e shpërthimeve të vullkaneve dhe 170.000 prej tyre humbën jetën në vetëm gjashtë shpërthime.

Shumica e këtyre vdekjeve janë shkaktuar nga aktiviteti vullkanik në Filipine, Indonezia, Kongo, Japoni dhe Itali.

Rreth 800 milionë njerëz jetojnë brenda 100 km nga vullkanet aktive, një distancë potencialisht e rrezikshme. Prej tyre, rreth 200 milionë janë në Indonezi, transmeton KosovaPress.

Ndërsa popullsia vazhdon të rritet, ka të ngjarë që edhe më shumë njerëz do të ngrenë një shtëpi afër një prej 1,500 vullkaneve aktive në botë, të cilat përhapen në 81 vende.

“Aktiv” nuk do të thotë se të gjitha këto vullkane shpërthejnë, por ne mendojmë se ata ishin kohët e fundit aktivë dhe janë të aftë për shpërthime të reja.

Vullkanet paraqesin shumë lloje të ndryshme të rrezikut për ata që jetojnë pranë tyre.

Në rastin e Kilauea, Sondazhi Gjeologjik i SHBA-së vërejti një rritje të dukshme të aktivitetit sizmik në fund të prillit, me fillesat e para që shfaqen në fillim të majit.

Që atëherë, rrjedhat e lavës kanë udhëtuar rreth 5 kilometra në oqean, duke shkatërruar shtëpitë dhe duke çuar në evakuimin e mijëra njerëzve.

Flukset e tilla të lavës nuk vrasin shumë njerëz.

Megjithatë, llava dhe gazi i kombinuar kanë shkaktuar më pak se 2% të viktimave vullkanike të regjistruara.

Humbja më e madhe e jetës nga gazi vullkanik ishte në Kamerun në vitin 1986, kur më shumë se 1.500 njerëz humbën jetën nga dyoksid karboni nga liqeni Nyos, që shkonte në fshatrat përreth.

Monitorimi satelitor lejon disa vëzhgime edhe të vullkaneve më të largëta, por vetëm rreth 20% e vullkaneve të botës kanë ndonjë monitorim të bazuar në tokë dhe afërsisht çdo dy vjet një vullkan pa shënime historike shpërthen.

Këto mund të jenë më të rrezikshmet, pasi periudhat e gjata të pezullimit mund të përfundojnë në shpërthime të mëdha dhe njerëzit që jetojnë pranë tyre mund të jenë më pak të përgatitur.

Sidoqoftë, vëzhguesit e vullkaneve, hulumtuesit dhe organizatat ndërkombëtare punojnë pa u lodhur për t’u përgjigjur ngjarjeve emergjente dhe parashikuese, për të shpëtuar më shumë jetë.