Çfarë është në radhë për Turqinë pas rënies së lirës?

Turqia është në turbulencë ditëve të fundit rreth ekonomisë së saj duke parë që lira ka shënuar një rekord të ulët kundrejt dollarit amerikan, gjersa ka marrëdhënie të acaruara Ankara-Washington mbi arrestimin e një pastori amerikan në Turqi.

Edhe pse rasti i Andrew Brunson, një predikues i krishterë evangjelist nga Karolina e Veriut, ka qenë në qendër të përkeqësimit të marrëdhënieve SHBA-Turqi, problemet ekzistuese ekonomike të Turqisë janë thjesht të përkeqësuaar në varg, thonë analistët.

Më parë këtë muaj, Presidenti Donald Trump vendosi sanksione kundër dy ministrave të qeverisë turke dhe të premten e kaluar ai dyfishoi tarifat për importin e çelikut dhe aluminit nga Turqia në 50 dhe 20 përqind përkatësisht, duke shkaktuar një rrëshqitje dramatike në lira.

Përplasja e lirës, ​​e cila e pa atë të bjerë në një rekord prej 7.24 ndaj dollarit në fillim të hënën në mëngjes përpara se të rikthehet në 6.35 të martën, nxiti shqetësime se ekonomia, e cila është shumë e varur nga kreditë në valuta të huaj, mund të rrëshqasë në trazirë.

Vendi po ashtu përballet me një deficit krediti njëvjeçar 57 miliardë dollarë, ose 7 për qind të Produktit të Brendshëm Bruto (GDP) dhe papunësisë në rritje, transmeton IndeksOnline.

Inflacioni në rritje

Kriza në lira, e cila ka humbur 45 për qind të vlerës së saj kundrejt dollarit deri më tani këtë vit, rrit koston e borxhit të korporatës, i cili qëndron në më shumë se 220 miliardë dollarë, shumica nga ajo në industrinë e ndërtimit.

“Bankat turke marrin kredi nga tregu i huaj dhe shesin në tregun turk, kështu që një zhvlerësim i madh në lira i vë trysnitë e bilancit nën presion”, tha Can Selcuki, menaxher i përgjithshëm dhe partner në hulumtimin e Ekonomisë së Stambollit.

“Në sektorin privat, një kontratë e nënshkruar dy javë më parë në bazë të monedhës amerikane tani është më shumë se 20 për qind më e shtrenjtë për shkak të amortizimit”.

Me inflacionin në 15.9 për qind në muajin korrik, çmimet e mallrave në dyqane janë rritur vazhdimisht për një kohë dhe rënia e lirës kërcënon rritje edhe më të madhe në artikujt bazë.

Melike Turkes, një nënë, e cila është pronare e tre dyqaneve në Ankaranë qendrore, tha se ishte e shqetësuar se si rënia e lirës mund të ndikonte në koston e sendeve ushqimore të saj të përjavshme.

“Edhe gjërat themelore si gjalpë dhe perime janë rritur shumë gjatë disa muajve të fundit. Është shumë shqetësuese kur shihni se çmimet rriten javë pas jave”, tha 46-vjeçarja.

Megjithatë, ajo mbështeti thirrjen e Presidentit Rexhep Tajip Erdogan për vendin për të kthyer kursimet e arit dhe dollarit në lira.

“Amerika dhe Trump po dëmtojnë popullin e zakonshëm [turk],” tha Turkes. “A nuk duhet të jemi miq, pse na synojnë për shkak të një prifti? Duhet të bëjmë gjithçka që mundemi për të mbrojtur veten kundër këtyre sulmeve”.

Marrëdhënia e tensionuar e Turqisë me SHBA ka arritur një pikë të ulët me çështjen Brunson.

Ai është arrestuar për gati dy vjet me akuzat për mbështetjen e Partisë së Punëtorëve të Kurdistanit (PKK), e cila ka zhvilluar një luftë prej katër dekadash kundër Turqisë.

Erol, menaxheri i një dyqani mallrash elektronike i cili nuk pranoi të jepte mbiemrin e tij, tha se ishte i shqetësuar se vlera e lira dhe bojkoti mund të dëmtonte biznesin e tij.

“Shumë nga mallrat që ne shesim importohen dhe ne tashmë kemi probleme me rritjen e çmimeve për shkak të vlerës së lira ndaj dollarit dhe euros”, tha ai. “Nuk e shoh se si një bojkot do të ndihmojë ekonominë tonë.”

Banka Qendrore Turke ka tentuar të mbështesë lirën duke premtuar që të sigurojë likuiditetin e nevojshëm për bankat dhe për të ruajtur stabilitetin financiar.

Ministri i Financave Berat Albajrak u zotua të përshkruajë një plan ekonomik dhe hodhi poshtë zërat se qeveria mund të imponojë kontrollet e kapitalit.

Megjithatë, nuk kishte asnjë indikacion se normat e interesit do të rriteshin për të frenuar inflacionin dhe për të ftohur ekonominë e mbingarkuar.

Ndërkohë, dy grupe të mëdha të biznesit kërkuan politika më të forta monetare, duke përfshirë masat shtrënguese; një plan për të ulur inflacionin; dhe për një zgjidhje diplomatike të përçarjes me SHBA. /IndeksOnline/