Izolimi dyjavor në shtëpi si edhe shëndeti mendor-Pandemia Covid 19

Për shumë njërëz, qëndrimi në izolimin dyjavor në shtëpi, pas infektimit me koronavirusin, mund të jetë emocionalisht dhe mendërisht vështirë i përballueshëm. Këshillat e zakonshme të kujdesit për vetën dhe krijimin e një rutine duket sikur nuk janë më aq realisitke ose të realizueshme.

Nëse jeni në izolim për momentin dhe të duket sikur ”je duke bërë luftë me mendjen tënde”, është e rëndësishme të tregohesh i durueshëm dhe i butë me veten tënde, të mos e gjykosh vetën për atë se si po ndihesh dhe t’i kujtosh vetes se nuk ka asnjë mënyrë të drejtë ose të gabuar se si duhet të ndjehesh për koronavirusin, izolimin, pandeminë dhe se si kjo situatë po ndikonë në jëtën tënde. As mo u kushto vëmendje të tjerëve nëse të thonë që të mos tregohesh i/e dobtë, se dy javë-tre javë kalojnë shpejtë e s’duhet të mërzitesh.

Dy rregulla kryesore që vlejnë shumë në këto rrethana:
• Në vend që të përpiqesh të heqësh qafe çdo ndjenjë të vështirë apo negative, mund të jetë e dobishme të përqendrohesh për të mësuar më shumë për veten tënde dhe në krijimin e mënyrave për të përballuar situatat sfiduese. Kjo d.m.th mos i shtyp e as mos i injoro ndjenjat, por leji ato të egzisotojnë, jepi atyrë hapësirë, kështu pas pak kohë do të ndjesh më pak presion. Në të kundërtën mund të ndihesh i ngulfatur nga ndjenjat, nëse provon me i shmang ato. (Në gjuhën angleze, shkurt e shqip ?i bjen “just sit and stay with the feeling”)
• Është e rendësishme t’ia rikujtojmë vetës se jo çdo përvojë vlen për secilin njejtë. Nëse shoku/shoqja që ka kaluar nëpër të njëjtën situatë ju udhëzon më këshilla, që nuk po ju ndihimon juve, mos u ndje keq. Përpiqu të shmangësh ushtrimin e presionit mbi veten dhe thjesht bëjë atë që t’i ndihesh rehat.

Klaustrofobia dhe derealizimi gjatë izolimit dy javor në shtëpi

Dy nga shqetësimet më të mëdha, emocionale dhe psikologjike të raportuara nga ata që kanë pasur vështirësi të përballojnë izolimin dy javor në shtëpis pas infektimit me koronavirus, janë:
• Ndjenja e ngylfatjes, e të zënit në kurth, frika nga të qënit i mbyllur, ndjenja sikur të qënit në burg e pa mundësi shpëtimi apo ikje, apo klaustrofobia.

Këto janë disa ide që mund të provoni nëse ndiheni klaustrofobikë, apo i bllokuar :
Hapni vazhdimisht dritaret për të lënë brenda ajrin e pastër. Ose mund të kaloni kohën duke u ulur në pragun e dritarës, ballkonit apo kopshtit nëse keni një të tillë. Mundohuni të shikoni qiellin nga dritarja ose nga pragu juaj. Kjo mund të ndihmojë për t’ju dhënë ndjenjën e të qënit në hapësirë, I lirë dhë të merrni frymë më shlirë. Dhë njëkohësisht do t’ju bëjë të ndiheni më në kontrollë. Po ashtu, ndryshoni rregullisht dhomat në të cilat kaloni kohë, (perveq nëse jeni izoluar edhe nga anëtarët e tjerë të shtëpisë).

Çfarë ndihmon: Nëse jeni duke përjetuar ankth apo sulme paniku, ngadalësoni frymëmarrjen. Shpesh gjatë një sulmi ankthi apo paniku, frymëmarrja bëhet e shpejtë dhe e cekët, dhe kjo ndërhyn me rrjedhjen e gjakut në tru. Merrni frymë thellë, ngadal, duke numëruar 1, 2, 3, 4 sekonda, pastaj duke u përqëndruar në mbajtjen e frymëmarrjes, pë 3-4 sekonda si dhe lëshoni frymën duke numëruar deri në 3-4 sekonda . Kujtojani vetes së ky sulm panku do të kaloj dhe se kjo nuk paraqet rrëzik për ju.

• Ndjenja e të qënit i shkëptur nga vetja, nga realiteti, njerëzit apo ambient përreth, si pasojë e ankthit intenziv të përjetuar.
Shumë njerëz që kanë sulme paniku, përshkruajnë ndjenjën sikur janë duke u çmendur, duke humbur kontrollin, madje edhe duke vdekur. Dy simptoma që shfaqen shpesh gjatë sulmeve të panikut (përveç tjerash) janë depersonalizimi dhe derealizimi.

Shpesh njerëzit përshkruajnë derealizimin si ndjenjën e te qënit i largët ose si në mjegull. Njerëzit dhe objektet në mjedis mund të fillojnë të duken joreale, të shtrembëruara ose të ngjashme me karikaturat.

Ndërsa depersonalizimin e përshkruajnë: “sikur të isha vëzhgues i jashtëm i proceseve të mia të brendshme, duke u ndjerë si një i huaj në trupin dhe mendjen time e duke vëzhguar atë se çka po ndodhë, por si prej së largu, i shkëputur nag trupi dhe mendja. Pastaj frika se do ta humbja kontrollin tim nga realiteti, i cili është i tronditur dhe i lëkundur” .

Çfarë ndihmon: Nëse jeni duke përjetuar simptomat më lartë, provoni të përdorni shqisat tuaja në çfarëdo mënyre që të mundeni, për ta rikthyer veten në realitet. Pickoni lëkurën në pjesën e prapme të dorës. Mbaj diçka që është e ftohtë ose e ngrohtë (por jo aq e nxehtë sa të djeg ty) dhe përqendrohu në ndjesinë e temperaturës. Numëroni ose emërtoni gjërat që keni në dhomë. Mundohuni të mbani sytë tuaj duke lëvizur në mënyrë që të mos filloni të humbni kontaktin përsëri. Po ashtu teknika e frymëmmarrjes e përshkruar më lartë, ju ndihmonë shumë. Mos harroni se kjo nuk parqët rrezik për ju e as nuk do të thotë se do të çmendeni. Ankthi ju bën të ndjeheni apo të mendoni ashtu. Por nuk ka ndodhë asnjëherë që diksuh te vdes apo të çmendet nga ankthi. Kjo thjeshte ju tregon që ankthi juaj është intensiv dhe keni nevojë për ndihmë.

Brikena Krasniqi Hoti- Specialiste e Psikologjisë Klinike dhe Psikoterapisë