Viti 2020 do të jetë një ndër tre vitet më të nxehta

Raporti vjetor i klimës i Organizatës Meteorologjike Botërore (ËMO), ka përpiluar në listë lidhur me ekstremin e motit dhe katastrofave natyrore, si dhe vrojtimin e gjërave që do të vijnë. Rezultati është bazuar me të dhënat e analizuara nga janari në tetor, nën shqtrtimin nga dhjetra ekspertë dhe organizata ndërkombëtare.

Ky raport vlerëson se viti 2020 ishte një nga tre vitet më të ngrohta të regjistruara në katër vitet e fundit. Temperatura mesatare globale është rreth 1.2 gradë Celsius mbi nivelet para-industriale. Nivelet e gazit që bllokojnë nxehtësinë arrijnë një rekord të ri, pavarësisht bllokimit të koronavirusit

Shqetësuese këtë vit ka qenë jashtëzakonisht nxehtësia, pavarësisht nga efektit ftohës i “La Niña”. Fenomeni i përsëritur i klimës, i cili u zhvillua në gusht dhe u forcua në tetor, normalisht shoqërohet me temperatura nën normale të sipërfaqes së detit në Oqeanin Paqësor të shkaktuara nga ndryshimet në erërat, presionin e ajrit dhe reshjet e shiut.

Efektet e “La Niña” veprojnë për të ftohur temperaturat e të gjithë planetit, si kondicionimi natyror i ajrit për Tokën. Por ndikimi i saj ka qenë më shumë se i kompensuar nga nxehtësia e bllokuar në atmosferë nga gazrat serë, vlerëson ËMO.

Sekretari i përgjithshëm i grupit Petteri Taalas tha se në të kaluarën, vitet e pazakonta të ngrohta, të tilla si 2016, përkuan me një ngjarje të fortë “El Niño”, e cila është e kundërta e “La Niña” dhe shkakton temperatura mbi mesataren e sipërfaqes së detit dhe kështu temperaturat më të ngrohta globale

“Pavarësisht nga kushtet aktuale të La Niña, ky vit tashmë ka treguar afërsisht rekord të nxehtësisë të krahasueshëm me rekordin e mëparshëm të vitit 2016,” tha Taalas në një njoftim për shtyp që shoqëronte raportin kryesor. ËMO gjithashtu tha se periudha midis 2011 dhe 2020 ishte dekada më e ngrohtë e regjistruar.

Raporti vlerëson se trendi ka të ngjarë të vazhdojë. Ndërsa përqendrimi i gazrave serë në atmosferë u rrit në një rekord të ri të lartë këtë vit. Efektet e ngrohjes të shpejtë janë ndjerë në të gjithë botën gjatë gjithë vitit, nga nxehtësia ekstreme dhe zjarret deri në përmbytjet dhe një sezon rekord-thyer i uraganeve Atlantik. Taalas përmblodhi vitin 2020 si “edhe një vit tjetër i jashtëzakonshëm për klimën tonë”.

Miliona njerëz janë detyruar të lënë shtëpitë e tyre, disa prej tyre përgjithmonë, për shkak të motit ekstrem dhe ngjarjeve të tjera të shkaktuara ose të acaruara nga ndryshimi i klimës.  Në fund të vitit të kaluar dhe në fillim të këtij viti, Australia pësoi sezonin më të keq të zjarreve të regjistruara. Kërkimet kanë treguar se kriza e klimës i bëri ato zjarre të paktën 30% më të mundshme. Të paktën 33 njerëz dhe rreth 1 miliard kafshë vdiqën në zjarre, sipas parlamentit të Australisë. Qindra të tjerë vdiqën si rezultat i ekspozimit ndaj tymit.

Zjarret shkatërruese në SHBA perëndimore lanë të paktën 43 njerëz të vrarë këtë vjeshtë.

Ky vit solli gjithashtu shumë prova për një prirje të klimës që shkencëtarët kanë paralajmëruar për disa kohë: uraganet dhe ciklonet tropikale në të gjithë botën po bëhen më të forta dhe potencialisht më vdekjeprurëse ndërsa globi po përjeton krizën klimës.

Numri i cikloneve tropikale në mbarë botën ishte mbi mesataren në vitin 2020. Sezoni i uraganeve të Atlantikut Verior kishte regjistruar numrin më të madh të stuhive. Shumë shkaktuan vdekje dhe shkatërrim. Të paktën 100 njerëz vdiqën muajin e kaluar kur Depresioni Tropikal Eta goditi Amerikën Qendrore. Uragani Iota, i cili goditi Nikaragua rreth tre javë më vonë, ishte uragani më i fortë i vitit 2020 në Atlantik dhe më i forti ndonjëherë që ka goditur vendin. Në SH.B.A., Uragani Laura vrau të paktën 27 vetë në Gusht.

Nga ana tjetër, oqeanet shërbejnë si një tregues i mirë i ndikimit real të ndryshimit të klimës. Duke mbuluar gati tre të katërtat e sipërfaqes së Tokës, ato thithin shumicën dërrmuese të nxehtësisë në botë. Sipas raportit të ËMO, më shumë se 80% e oqeanit global përjetoi një valë të nxehtësisë detare në një kohë në vitin 2020.

Raporti vlerësoi Arktikun si një zonë që pëson “ndryshime drastike” ndërsa temperatura globale rritet. Në shtator, sasia e akullit të detit Arktik u tkurr në nivelin e dytë më të ulët që nga fillimi i regjistrimeve në 1978.

Sipas raportit, shtresa e akullit në Grenlandë ka vazhduar të humbasë masën, edhe pse me një ritëm më të ngadaltë sesa në 2019.

Mbulesa e akullit luan një rol kryesor në rregullimin e klimës globale. Sipërfaqja e saj e ndritshme reflekton nxehtësinë përsëri në atmosferë. Kur shkrihet ose nuk ngrihet, sipërfaqja e errët e oqeanit thith më shumë nxehtësi.

ËMO tha se 2020 gjithashtu solli disa valë të nxehtësisë jashtëzakonisht të forta – më së shumti në të gjithë Azinë veriore, veçanërisht Arktikun Siberian. Në pjesë të Siberisë Veriore, ka qenë 5 gradë Celsius ose më i ngrohtë se mesatarja, tha ËMO. Amerika e Jugut dhe pjesa më e madhe e Evropës gjithashtu përjetuan valë të nxehtësisë dhe thatësira të zgjatura. Dhe ndërsa disa pjesë të botës përjetuan valë të nxehtësisë dhe thatësirë, zona të tjera pësuan përmbytje vdekjeprurëse. Sipas raportit, më shumë se 2,000 vdekje u raportuan gjatë sezonit të përmbytjeve në Indi, Pakistan, Nepal, Bangladesh, Afganistan dhe Mianmar.