Evropa kundër Iranit, rivendos sanksione të ashpra për shkak të programit të tij bërthamor

Mbretëria e Bashkuar, Franca dhe Gjermania i kanë bërë thirrje Iranit që të mos përshkallëzojë tensionet dhe në vend të kësaj të vazhdojë negociatat pasi sanksionet e OKB-së u rivendosën të shtunën.

Të tre vendet thanë se nuk kishin zgjidhje tjetër veçse të rikthenin masat gjithëpërfshirëse kundër Teheranit “si mjetin e fundit” për shkak të “përshkallëzimit të vazhdueshëm bërthamor” dhe mungesës së bashkëpunimit.

“Ne i bëjmë thirrje Iranit të përmbahet nga çdo veprim përshkallëzues”, thanë ata në një deklaratë të përbashkët, duke shtuar: “Rivendosja e sanksioneve të OKB-së nuk është fundi i diplomacisë”.

Presidenti i Iranit, Masoud Pezeshkian, këmbënguli javën e kaluar se vendi i tij nuk kishte ndërmend të zhvillonte armë bërthamore dhe dënoi rivendosjen e sanksioneve ndërkombëtare si “të padrejta, të padrejta dhe të paligjshme”.

Irani rriti aktivitetin e tij të ndaluar bërthamor pasi SHBA-të hoqën dorë nga marrëveshja në vitin 2016. Donald Trump i tërhoqi SHBA-të gjatë mandatit të tij të parë si president, duke e kritikuar marrëveshjen – Planin e Përbashkët Gjithëpërfshirës të Veprimit (JCPOA) – të negociuar nën paraardhësin e tij Barack Obama si të gabuar.

Bisedimet midis tre vendeve dhe Iranit në margjinat e Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së në fillim të kësaj jave nuk arritën të prodhonin një marrëveshje që do të kishte vonuar rivendosjen e sanksioneve.

Në një deklaratë të përbashkët herët të dielën, ministrat e jashtëm të tre vendeve evropiane, të njohura si E3, thanë: “Duke pasur parasysh që Irani i shkeli vazhdimisht këto angazhime, E3 nuk kishte zgjidhje tjetër veçse të aktivizonte procedurën e rikthimit , në fund të së cilës këto rezoluta u rikthyen në fuqi.”

Ndërkohë, ata thanë se do të “vazhdojnë të ndjekin rrugët diplomatike dhe negociatat”.

Ata përmendën dështimin e Iranit për të “ndërmarrë veprimet e nevojshme për të adresuar shqetësimet tona, as për të përmbushur kërkesat tona për zgjatje, pavarësisht dialogut të gjerë”.

Në mënyrë specifike, ata përmendën refuzimin e Teheranit për të bashkëpunuar me mbikëqyrësin bërthamor të OKB-së, Agjencinë Ndërkombëtare të Energjisë Atomike.

“Irani nuk i ka autorizuar inspektorët e IAEA-s të rifitojnë aksesin në centralet bërthamore të Iranit, as nuk ka prodhuar dhe transmetuar në IAEA një raport që llogarit rezervat e tij të uraniumit të pasuruar në nivel të lartë”, thuhet në deklaratë.

Irani pezulloi inspektimet e IAEA-s pasi Izraeli dhe SHBA- të bombarduan disa nga centralet e tij bërthamore dhe bazat ushtarake në qershor.

Sipas Traktatit për Mospërhapjen Bërthamore, Irani është i detyruar ligjërisht të lejojë inspektimet e lokacioneve të tij bërthamore dhe të premten IAEA konfirmoi se ato kishin rifilluar.

Por, ndërsa Irani ka qenë në bisedime me IAEA-n për të gjetur një rrugë përpara, ai ka paralajmëruar gjithashtu se një kthim i sanksioneve do ta vinte atë në rrezik.

Pezeshkian është tërhequr nga kërcënimet e tij të mëparshme për tërheqjen e plotë të Iranit nga Traktati i Mospërhapjes së Armëve Bërthamore.

Megjithatë, duke folur me gazetarët të premten , ai tha se Teherani do të ketë nevojë për siguri se objektet e tij bërthamore nuk do të sulmohen nga Izraeli në mënyrë që të normalizojë programin e tij të pasurimit bërthamor.

Ai gjithashtu hodhi poshtë një kërkesë të SHBA-së për të dorëzuar të gjitha rezervat e uraniumit të pasuruar të Iranit në këmbim të një përjashtimi tremujor nga sanksionet, duke thënë: “Pse duhet ta vendosim veten në një kurth të tillë dhe të kemi një lak rreth qafës çdo muaj?”

Irani tha të shtunën se po i thërriste ambasadorët e tij në Mbretërinë e Bashkuar, Francë dhe Gjermani për konsultime./ balkanweb