Erdogan kërkon të udhëheqë rindërtimin e Gazës duke ndëshkuar Izraelin

Arrestimet e urdhëruara të premten nga Prokuroria e Stambollit ndaj 37 zyrtarëve të lartë izraelitë janë vetëm fillimi i ndjekjes së Turqisë kundër atyre që Ankaraja i akuzon për “akte sistematike gjenocidi dhe krime kundër njerëzimit” në Gaza.

Në krye të listës ndodhet kryeministri Benjamin Netanyahu, pasuar nga ministri i Mbrojtjes Israel Katz, ministri i Sigurisë Kombëtare Itamar Ben-Gvir, shefi i Shtabit të Ushtrisë Eyal Zamir dhe komandanti i Marinës izraelite, David Saar Salama.

Emrat e 32 personave të tjerë nuk janë bërë publikë.

Sipas deklaratës zyrtare, hetimi përfshin dhjetëra raste ku janë goditur civilë, përfshirë gra dhe fëmijë, si dhe shembjen e spitaleve, infrastrukturës civile dhe pengimin e ndihmave humanitare. Një zyrtar i lartë turk ka deklaruar se urdhrat u përgatitën me udhëzim të drejtpërdrejtë nga presidenti Recep Tayyip Erdoğan dhe se procesi kishte zgjatur disa javë.

Sipas tij, pengesa kryesore ishte koha e publikimit të urdhrave, pasi Turqia ndodhej në diskutime të ndjeshme me Shtetet e Bashkuara dhe vendet ndërmjetëse për përbërjen e forcës shumëkombëshe që pritet të vendoset në Rripin e Gazës.

“Duket se presidenti arriti në përfundimin se, përballë kundërshtimit të fortë të Izraelit për praninë e trupave turke në Gaza dhe prirjes së administratës amerikane për të mbështetur qëndrimin izraelit, nuk kishte më arsye për të pritur”, deklaroi zyrtari i lartë, transmeton tvklan.

Një strategji dyfishe: ndëshkim dhe afirmim ndërkombëtar

Sidoqoftë, kjo lëvizje e Ankarasë nuk është e ndarë nga ambicia më e gjerë e Erdoganit. Ai nuk e sheh si kundërthënie faktin që, ndërsa kërkon ndëshkimin e zyrtarëve izraelitë, përpiqet paralelisht të sigurojë pjesëmarrjen e Turqisë në forcat paqeruajtëse që do të mbikëqyrin rindërtimin e Gazës.

Presidenti turk po synon të forcojë pozitën e Ankarasë si shtyllë e politikës amerikane në Lindjen e Mesme, duke shfrytëzuar lidhjet e ngushta me administratën e Donald Trump, i cili e ka përshkruar Erdoganin si “partner strategjik për paqen dhe begatinë e rajonit”.

Kjo është përpjekja më e qartë e Turqisë për t’u rikthyer në qendër të çështjes palestineze.
Për vite me radhë, Ankaraja ka qenë e përjashtuar nga çdo proces negociator mes SHBA-së, Izraelit dhe Autoritetit Palestinez.

Madje edhe në periudhat e marrëdhënieve të mira, si miqësia e ngushtë e Erdoganit me ish-kryeministrin izraelit Ehud Olmert, Izraeli nuk e ka parë kurrë Turqinë si ndërmjetëse të besueshme.

Përplasjet me Egjiptin dhe garë për miliarda

Ndërsa Turqia përpiqet të fitojë një rol në rindërtimin e Gazës, Egjipti po e sheh me mosbesim këtë përfshirje.

Kairo pretendon se është “kandidati natyral” për të drejtuar procesin e rindërtimit, nën një strukturë që quhet “Bordi i Paqes”, e cila do të drejtohet nga vetë Donald Trump.

Ky proces parashikon të ardhura të mëdha për Egjiptin, që përfshijnë punësimin e kompanive egjiptiane, tregtinë e materialeve ndërtimore dhe mbledhjen e tarifave doganore për shërbimet që do të blihen në Gaza.

Në këtë kuadër, një prani e fortë turke shihet si konkurrencë direkte ekonomike dhe politike.

Shto këtu edhe rivalitetet historike mes dy vendeve:

• Përplasjet në Libi, ku Turqia dhe Katari mbështesin qeverinë e njohur ndërkombëtarisht, ndërsa Egjipti dhe Emiratet e Bashkuara mbështesin gjeneralin separatist Khalifa Haftar.

• Marrëveshja detare Turqi–Libi, që dikur kërcënoi eksportet egjiptiane të gazit drejt Europës.

• Dhe, më së fundi, pozicioni i ndryshëm ndaj Sirisë: ndërsa Erdogan ka përqafuar udhëheqësin e ri sirian Ahmad al-Sharaa, Al-Sisi vazhdon të ruajë distancë.

Frika e Egjiptit është se, me mbështetjen e Trump-it, Turqia mund të marrë kontrollin efektiv të sigurisë në kufirin egjiptian me Gazën, gjë që Kairo e konsideron të papranueshme. Jo rastësisht, ministri egjiptian i Jashtëm nuk mori pjesë në konferencën e organizuar nga Turqia javën e kaluar për të ardhmen e Gazës, edhe pse Ankaraja e justifikoi mungesën me “angazhime të mëparshme”.

Vendimi në duart e Shtëpisë së Bardhë

Në fund, Shtëpia e Bardhë do të ketë fjalën e fundit për përbërjen e forcës shumëkombëshe, komandën e saj dhe natyrën e mandatit.

Draft-rezoluta e paraqitur nga administrata Trump në Këshillin e Sigurimit nuk sqaron nëse forcat do të veprojnë nën mandatin e OKB-së apo në kuadër të një marrëveshjeje të veçantë ndërkombëtare.

Turqia ka paralajmëruar se pjesëmarrja e saj do të varet nga formula përfundimtare e dokumentit.
Megjithatë, diplomatë perëndimorë pranojnë se Erdogan ka gjasa të ushtrojë ndikim të madh në mënyrën si do të zbatohet rezoluta, edhe nëse ajo nuk përputhet plotësisht me dëshirat e Izraelit.

Llogaritë e reja të Erdoganit

Me këtë lëvizje, Erdogan po luan një lojë të rrezikshme, por të llogaritur:

• Nga njëra anë, pozicionohet si mbrojtës i palestinezëve dhe lider moral i botës myslimane;

• Nga ana tjetër, përpiqet të sigurojë mbështetjen e Shtëpisë së Bardhë dhe të Trump-it për një rol konkret në rindërtimin e Gazës.

Nëse arrin të ruajë këtë ekuilibër delikat, Turqia mund të rikthehet në qendër të diplomacisë së Lindjes së Mesme, pas më shumë se dy dekadash përjashtimi.

Nëse jo, Ankaraja rrezikon të mbetet sërish jashtë tavolinës ku do të vendoset e ardhmja e Gazës dhe me të, edhe roli që Erdogan po kërkon me ngulm për veten dhe për Turqinë./  Haaretz