Fusha magnetike e Tokës ka vrimë mbi 11 milionë km katrorë dhe ajo po rritet
Një vrimë tashmë gjigante në fushën natyrore të forcës së Tokës është rritur me gati gjysmën e madhësisë së Evropës në 10 vjet, sipas një studimi të ri.
Toka mbrohet nga fusha magnetike, e gjeneruar nga rrymat e hekurit që rrotullohen në bërthamën e jashtme të lëngshme. Magnetosfera mbron nga rrezet e rrezikshme galaktike dhe diellore, megjithatë ajo është dobësuar me rreth 10 për qind gjatë 200 vjetëve të fundit.
Çudisë i shtohet Anomalia e Atlantikut Jugor, një pikë e dobët magnetike me madhësi mbi 11 milionë kilometra katrorë.
I zbuluar në vitin 1958, rajoni shtrihet nga Amerika e Jugut përmes Oqeanit Atlantik jugor drejt Afrikës jugperëndimore. Por një punim i ri ka zbuluar se hendeku është zgjeruar me rreth pesë milionë kilometra katrore që nga viti 2014.
Studimi, i botuar në revistën Physics of the Earth and Planetary Interiors, thotë se vrima madje ka ndryshuar formë. Por çfarë do të thotë saktësisht kjo?
Mund ta mendoni fushën magnetike të Tokës pak a shumë si një llambë dinamo biçiklete, ku drita gjenerohet nga pedalimi i çiklistit. Në vend të këmbëve të një çiklistit, është një oqean hekuri i shkrirë 3 km poshtë këmbëve tuaja që krijon një fushë magnetike që rrjedh lart, duke formuar dy unaza që bashkohen pranë poleve të veriut dhe jugut.
Por mbi Atlantikun Jugor, fusha magnetike arrin vetëm rreth 305 km lartësi, shumë më poshtë se lartësia mesatare e fushës prej rreth 644 km. Vrima lejon grimcat nga një brez rrezatimi intensiv që rrethon Tokën, të quajtur rripi Van Allen, të afrohen më shumë me prekjen e sipërfaqes.
Anomalia nuk ka një vendndodhje ose formë të caktuar, por qendra është pak larg bregdetit të Brazilit ku është jashtëzakonisht e dobët, tha autori kryesor i studimit Chris Finlay për Metro.
Finlay dhe ekipi i tij analizuan 11 vjet matje nga një grup prej tre satelitësh të lëshuar në vitin 2013. Sondat u lëshuan nga Agjencia Hapësinore Evropiane si pjesë e misionit të saj Swarm.
Menaxherja e misionit, Anja Strømme, tha për Metro se anomalia është shkaktuar nga një veçori në bërthamën e lëngshme të planetit tonë dhe në mantelin shkëmbor.
“Këto rajone të fluksit magnetik të përmbysur janë lëvizur vitet e fundit, duke ndarë rajonet nën Amerikën e Jugut nga ato të vendosura nën Afrikën jugore. Kjo po çon në rritjen e përgjithshme të Anomalisë së Atlantikut Jugor. Kjo na tregon se proceset në bërthamën e Tokës dhe në kufirin bërthamë-mantel janë shumë komplekse.”
Të dhënat zbuluan gjithashtu se që nga viti 2014, fusha magnetike ka çarë një lob drejt Afrikës, ku fusha po dobësohet me shpejtësi. Gjithashtu është zvogëluar me afërsisht sa madhësia e Indisë mbi Kanada, ndërsa ajo e Siberisë është zgjeruar me një sipërfaqe sa madhësia e Grenlandës.
Studimi zbuloi se këto ndryshime kanë të ngjarë të jenë për shkak të zhvendosjes së polit verior të Tokës drejt Siberisë, por nuk ka rrezik për njerëzimin.
“Kjo ka ndodhur shumë herë në historinë e Tokës dhe nuk është treguar se shoqërohet me diçka veçanërisht të keqe si një zhdukje masive. Ka prova të forta se, megjithëse po dobësohet, fusha në fakt nuk po përmbyset, por do të rikuperojë forcën e saj,” tha Richard Holme, profesor i gjeofizikës në Universitetin e Liverpulit.
