Abuzimi seksual, mbrojtja, parandalimi dhe mbështetja për viktimat

Prof Dr. Dr. Halil Krasniqi, ekspert i shëndetësisë

Abuzimi seksual është një nga format më të rënda të dhunës ndaj individit dhe një plagë e thellë shoqërore që shpesh mbetet e fshehur pas heshtjes, frikës dhe turpit. Ai prek fëmijë, gra dhe burra, pa dallim moshe, gjinie apo statusi shoqëror. Edhe pse në dekadat e fundit shoqëria shqiptare ka bërë hapa përpara në vetëdijesim, ende shumë raste nuk raportohen, jo për mungesë prove, por për shkak të frikës nga gjykimi dhe mosbesimit në sistemin mbrojtës.

Është detyrë e çdo institucioni, familjeje dhe individi që të kuptojë këtë fenomen, ta parandalojë dhe të qëndrojë pranë viktimave.

Seksualiteti një proces natyror që kërkon vetëdije dhe kontroll

Seksualiteti është një proces fiziologjik, psikologjik dhe emocional i organizmit njerëzor, një pjesë e natyrshme e jetës, që lidhet me trupin, ndjenjat dhe identitetin tonë. Ai nuk është vetëm një reagim biologjik, por një shprehje e ndërlikuar e dashurisë, intimitetit dhe respektit ndaj vetes dhe tjetrit.

Njeriu duhet të jetë në gjendje të menaxhojë dhe të kontrollojë seksualitetin e tij me vetëdije, duke e drejtuar atë në mënyrë të shëndetshme dhe me përgjegjësi. Kjo nënkupton njohjen e trupit, të emocioneve dhe të kufijve personalë, por edhe aftësinë për të vlerësuar çdo situatë dhe për të ruajtur dinjitetin, respektin dhe sigurinë personale.

Seksualiteti i paorientuar, i pamenaxhuar apo i keqkuptuar mund të çojë në pasoja fizike, emocionale dhe shoqërore. Ndërsa seksualiteti i kuptuar drejt, i edukuar dhe i respektuar është pjesë e shëndetit të përgjithshëm, e lumturisë dhe e harmonisë njerëzore.

Edukimi, komunikimi dhe vetëdijesimi janë çelësat për ta kthyer seksualitetin nga tabu në dije, nga impuls në përgjegjësi, dhe nga fshehtësi në mirëkuptim.

Çfarë është abuzimi seksual

Abuzimi seksual përfshin çdo formë kontakti ose sjelljeje me natyrë seksuale të imponuar ndaj një personi pa pëlqimin e tij. Ai mund të ndodhë fizikisht, përmes prekjeve apo marrëdhënieve të detyruara, por edhe në forma jo fizike, si ngacmimet, shfrytëzimi në internet, shantazhi seksual apo ekspozimi i materialeve të turpshme.

Abuzimi nuk është akt pasioni, ky është akt pushteti, dhune dhe kontrolli. Ai lë pasoja të thella jo vetëm në trup, por edhe në shpirtin e viktimës, shpesh për gjithë jetën.

Pasojat fizike, psikologjike dhe shoqërore

Pasojat e abuzimit seksual janë të shumëfishta:

•              Fizikisht, viktimat mund të përjetojnë lëndime, probleme shëndetësore dhe shqetësime afatgjata.

•              Psikologjikisht, shfaqen ndjenja faji, frike, ankthi, depresioni dhe humbje e vetëvlerësimit.

•              Shoqërisht, shumë viktima përballen me paragjykime, izolim dhe mosbesim nga mjedisi përreth.

Në rastet më të rënda, trauma e pashëruar çon në probleme kronike të shëndetit mendor, humbje besimi ndaj njerëzve dhe vështirësi në ndërtimin e marrëdhënieve të shëndetshme.

Parandalimi – roli i familjes, shkollës dhe shoqërisë

Parandalimi i abuzimit seksual fillon me edukimin dhe komunikimin.

•              Në familje, prindërit duhet të flasin me fëmijët për trupin, kufijtë personalë dhe të drejtën e “jo”-së. Një fëmijë që e njeh trupin e vet dhe di çfarë është prekje e papërshtatshme, është më i mbrojtur.

•              Në shkolla, edukimi për barazinë gjinore, respektin dhe mbrojtjen nga abuzimi duhet të jetë pjesë e programeve mësimore.

•              Në shoqëri, duhen forcuar ligjet, duhet inkurajuar raportimi i rasteve dhe ndëshkimi i autorëve pa vonesë.

Heshtja është armiku më i madh i mbrojtjes. Çdo shenjë e dhunës duhet marrë seriozisht dhe denoncuar menjëherë.

Mbrojtja dhe mbështetja për viktimat

Viktimat e abuzimit seksual kanë nevojë për mbështetje të menjëhershme, jo për gjykim.

•              Ndihma mjekësore dhe psikologjike duhet të jepen menjëherë për të parandaluar pasojat fizike dhe traumat emocionale.

•              Shërbimet sociale dhe ligjore duhet të sigurojnë mbrojtje, strehim dhe këshillim.

•              Mbështetja emocionale nga familja dhe komuniteti është jetike – viktima duhet të ndjejë besim, siguri dhe përkrahje, jo faj apo turp.

Shoqëria duhet të jetë e bashkuar në qëndrimin e saj: abuzimi seksual nuk mund të justifikohet në asnjë formë.

Si të reagojmë

Nëse një person i afërt rrëfen se ka qenë viktimë:

1.            Dëgjojeni me kujdes dhe besojeni – rrëfimi i parë është shpesh më i vështiri.

2.            Mos e gjykoni dhe mos bëni pyetje që nxisin fajin.

3.            Ndihmoni personin të kërkojë ndihmë profesionale – nga mjeku, psikologu apo organet e drejtësisë.

4.            Mos e lini vetëm – mbështetja njerëzore është ilaçi më i fortë.

Përmbledhje e textit

Abuzimi seksual nuk është thjesht problem individual – është plagë e gjithë shoqërisë. Të luftosh kundër tij do të thotë të ndërtosh një kulturë respekti, barazie dhe sigurie.

Të gjithë ne, si prindër, mësues, profesionistë apo qytetarë, kemi detyrimin moral dhe njerëzor të mbrojmë ata që nuk mund të mbrohen vetë.

Vetëm përmes ndërgjegjësimit, parandalimit dhe mbështetjes mund të krijojmë një shoqëri më të drejtë, më humane dhe më të sigurt për çdo fëmijë dhe çdo njeri.