Dy vjet pas sulmit të Hamasit, Izraeli në luftë me veten e tij
Në Kibucin Nir Oz, koha është ngrirë. Triçikletat, shtëpitë e kukullave dhe detergjenti për larje të grumbulluara jashtë shtëpive të djegura dëshmojnë për jetët që u ndalën dy vjet më parë kur një sulm i Hamasit la 117 persona të vdekur, të rrëmbyer ose të zhdukur nga ky komunitet i vogël bujqësor izraelit pranë kufirit me Gazën. Zilet e erës tingëllojnë mbi lëkundësit e shembur të fëmijëve të zhdukur.
Nga 384 banorët në kohën e sulmit të Hamasit më 7 tetor 2023, një grusht janë kthyer, por ashtu si Izraeli në tërësi, ata e gjejnë veten të kapluar ende nga një tmerr që krijimi i shtetit hebre në vitin 1948 kishte për qëllim ta parandalonte.
“Çdo bisedë mbaron me 7 tetor”, tha Ola Metzger, e cila u kthye së fundmi me familjen e saj.
Burri i saj, Nir Metzger, babai i të cilit u mor peng nga Hamasi dhe u vra vitin e kaluar në qytetin jugor të Gazës, Khan Younis, është sekretari i përgjithshëm i kibucit. Një çështje e madhe me të cilën përballet ai është nëse duhet të shembë shtëpitë e djegura dhe të rrënuara apo t’i ruajë ato si një memorial.
“Është një debat i nxehtë”, tha ai, i ulur në kuzhinën e ndritshme të shtëpisë së tij të sapo ndërtuar. “Unë them shembje dhe rindërtim. Nuk dua që fëmijët të kalojnë pranë shtëpive të djegura. Është koha për të ecur përpara”.
Por si? Qoftë në një Izrael të ndarë dhe më të izoluar, apo në një Gazë të shkatërruar, e ardhmja për momentin është e prangosur nga nivele të reja mosbesimi dhe urrejtjeje. Edhe pse Hamasi tha të premten se kishte rënë dakord të lironte të gjithë pengjet e mbetura izraelite, të gjallë dhe të vdekur, nuk tha se do të pranonte shumicën e aspekteve të një plani të paraqitur nga presidenti amerikan, Donald Trump, përfshirë kërkesën që të çarmatosej. Trump e mirëpriti deklaratën dhe Izraeli tha se do të bashkëpunonte, shkruan The New York Times.
Lufta më e gjatë e një konflikti të pafund izraelito-palestinez nuk ka mbaruar ende dhe ka ardhur për të sfiduar imazhin dhe kuptimin e Izraelit për veten. Ushtria e tij ka vrarë dhjetëra mijëra palestinezë, duke shkaktuar shkatërrime të tilla në çdo aspekt të jetës në Gaza, saqë pjesa më e madhe e botës e akuzon atë për gjenocid. Antisemitizmi është në rritje. Sulmi këtë javë në një sinagogë në Yom Kippur në Mançester të Anglisë ishte vetëm shembulli më i fundit.
Për palestinezët, një shtetësi që më shumë vende e kanë njohur kohët e fundit mbetet një aspiratë e largët, në rastin më të mirë, dhe kjo është çështja e palëkundur në zemër të luftës pas lufte.
Trump, duke lënë pas dore më shumë se një shekull ndërhyrjesh të dështuara perëndimore në Lindjen e Mesme, ka propozuar një formë tutelimi mbi Gazën që e paraqet prosperitetin “të hartuar nga grupe ndërkombëtare me qëllime të mira” si një “rrugë” drejt paqes.
Është një plan ambicioz për një rrip toke ku shkatërrimi ka arritur përmasa apokaliptike. Propozimi me sa duket ishte përgatitur pjesërisht për t’i lejuar kryeministrit Benjamin Netanyahu të Izraelit të shpallë fitoren ndaj Hamasit. Nëse pengjet lirohen, kjo me siguri do ta forconte pozicionin e Netanyahut.
Por ideja e Trumpit për ta shndërruar Gazën në një qendër tregtare bregdetare me “tarifa dhe norma aksesi të preferuara” dhe një rol margjinal palestinez në qeverisje duket njëkohësisht poshtëruese për njerëzit që jetojnë atje dhe që nuk kanë gjasa të punojnë.
“Ky plan nuk garanton të drejtat tona si qenie njerëzore me dinjitet”, më tha në një intervistë telefonike Riwaa Abu Quta, një grua e re nga Gaza që jeton në një tendë në zonën bregdetare të Al-Mawasi për më shumë se një vit. Ajo ka humbur shtëpinë, punën dhe shpresat e saj që nga fillimi i luftës. “Na jep ndjesinë se zhvendosja do të jetë identiteti ynë”.
Zhvendosja dhe kërkimi për një atdhe janë, sigurisht, të natyrshme në fatet e ndërthurura të izraelitëve dhe palestinezëve. Holokausti dhe Nakba e vitit 1948, ose katastrofa, në të cilën rreth 750,000 palestinezë u dëbuan gjatë Luftës së Pavarësisë së Izraelit, konkurrojnë për peshë më të madhe në peshoret sterile të viktimizimit konkurrues. Duke ringjallur kujtimet e tmerrshme të këtyre fatkeqësive, sulmi i 7 tetorit dhe lufta hakmarrëse në Gaza i kanë shtyrë të dyja palët më thellë në armiqësi.
“Vrasja dhe kapja e pengjeve më 7 tetor përforcoi shoqatat e Holokaustit për Izraelin, dhe për shumë palestinezë në Gaza, lufta ka qenë një Nakba e re”, tha Yuval Shany, një profesor i së drejtës ndërkombëtare në Universitetin Hebraik të Jerusalemit. “Pra, narrativat ushqehen në një lak të pafund”.
Në dy vitet e disfatës më të madhe në historinë 77-vjeçare të vendit, izraelitët e gjejnë veten të rraskapitur mendërisht dhe fizikisht, dhe jo vetëm 295,000 rezervistët që janë thirrur në shërbim ushtarak vazhdimisht. Rreth 83,000 izraelitë emigruan në vitin 2024, 50 për qind më shumë se vitin e kaluar.
