Fertiliteti dhe infertiliteti, shkaqet, diagnostika dhe trajtimi
Prof. Dr. Dr. Halil Krasniqi, expert i shëndetësisë
Fertiliteti është aftësia e një çifti për të sjellë në jetë një fëmijë. Për shumë familje shqiptare, fëmija është bekim, vazhdimësi e gjakut dhe simbol i stabilitetit familjar. Prandaj, infertiliteti, paaftësia për të mbetur shtatzënë pas një viti jetesë seksuale të rregullt, shpesh bëhet një çështje e ndjeshme, jo vetëm mjekësore, por edhe emocionale, sociale dhe kulturore.
Në shoqërinë shqiptare, ku fëmija shihet si “kronikë e martesës”, çiftet që përballen me vështirësi në konceptim shpesh përjetojnë presion familjar, stres psikologjik dhe paragjykime.
Shkaqet e infertilitetit
Infertiliteti mund të prekë si gratë, ashtu edhe burrat, në fakt, statistikat tregojnë se shkaqet ndahen pothuajse 50% tek gratë dhe 50% tek burrat, ndonjëherë edhe kombinuar.
Tek gratë, shkaqet më të zakonshme janë:
Çrregullimi i ovulacionit (probleme me lirimin e vezës, p.sh. sindroma e vezoreve policistike).
Bllokimi i tubave fallopiane si pasojë e infeksioneve ose ndërhyrjeve.
Endometrioza.
Mosha, fertiliteti bie ndjeshëm pas moshës 35 vjeç.
Problemet hormonale.
Sëmundjet e mitrës (fibroma, polipe, ngjitje).
Tek burrat, shkaqet më të zakonshme janë:
Numër ose lëvizshmëri e ulët e spermës.
Infeksione të sistemit riprodhues.
Varikocela (zgjatje e venave të testiseve).
Probleme hormonale.
Dëmtime nga duhani, alkooli, droga ose ekspozimi ndaj kimikateve.
Shkaqet e përbashkëta tek çifti:
stresi kronik,
obeziteti,
mënyra e jetesës jo e shëndetshme,
mosha e vonshme e martesës, një dukuri që po rritet edhe në Shqipëri e Kosovë.
Diagnostika, si zbulohet infertiliteti?
Procesi i diagnostikimit fillon me një vizitë te mjeku specialist (gjinekolog, urolog, endokrinolog riprodhues).
Tek gruaja, kryhen:
analiza hormonale,
ekografi e vezoreve dhe mitrës,
testi i ovulacionit,
kontrolli i tubave fallopiane (HSG),
histeroskopia në disa raste.
Tek burri, kryhet:
spermograma (analiza e spermës),
ekografi testikulare,
analiza hormonale.
Shpesh rekomandohet vlerësim i të dy partnerëve në të njëjtën kohë, sepse infertiliteti është problem i çiftit, jo i individit.
Trajtimi, çfarë mund të bëhet?
Trajtimi varet nga shkaku dhe mund të përfshijë:
1. Trajtim mjekësor
terapi hormonale,
medikamente për stimulimin e ovulacionit,
trajtim i infeksioneve.
2. Trajtim kirurgjikal
hapja e tubave të bllokuara,
heqja e polipeve ose fibromave,
trajtim i varikocelës.
3. Teknologjitë e reproduktimit të asistuar
Të njohura shpesh në publik si “in vitro”, por në fakt përfshijnë disa metoda:
IUI – inseminimi intrauterin,
IVF – fertilizimi in vitro,
ICSI – injektimi i drejtpërdrejtë i spermës në vezë,
kriopreservimi i vezëve, spermës dhe embrioneve.
Shumë çifte shqiptare kanë gjetur zgjidhje falë këtyre teknikave moderne.
Dimensioni emocional dhe kulturor
Në kulturën shqiptare, gratë shpesh mbajnë peshën kryesore të fajit, edhe pse shkenca tregon se infertiliteti nuk është “faj”, por çështje mjekësore që prek të dy partnerët.
Ky mentalitet duhet ndryshuar.
Presioni nga familja, paragjykimet, pyetjet e panevojshme dhe komentet sociale e rëndojnë edhe më shumë situatën. Çiftet kanë nevojë për mbështetje, jo për gjykim.
Si të përballohet infertiliteti me dinjitet dhe shpresë
Kërkoni ndihmë mjekësore herët, jo pas shumë vitesh pritjeje.
Flisni hapur me partnerin, sepse fertiliteti është çështje e çiftit.
Mos u ndjeni fajtorë, shkenca tregon qartë se infertiliteti është problem shëndetësor, jo moral.
Merrni mbështetje psikologjike, nëse është e nevojshme.
Besoni në trajtimet bashkëkohore, sot ka shumë mundësi që s’kanë ekzistuar më parë.
Konkluzion i përmbajtjes
Fertiliteti dhe infertiliteti janë pjesë e realitetit njerëzor dhe nuk duhet të trajtohen si tabu. Çdo çift meriton të kuptohet, të mbështetet dhe të trajtohet me dinjitet.
Në një shoqëri moderne shqiptare, është koha të flasim hapur, të ndërgjegjësojmë dhe të ofrojmë zgjidhje shkencore, humane dhe të qasshme.
Fëmijët janë bekim, por respekti, dashuria dhe mirëkuptimi në çift janë themelet e një familjeje të shëndetshme.
