Gjetjet kryesore tA� Raportit tA� BE-sA� pA�r KosovA�n

Komisioni Evropian ka publikuar Raportin pA�r vendet e Ballkanit PerA�ndimor.A�Me kA�tA� rast pA�rfaqA�suesja e LartA� e BE-sA� pA�r PolitikA� tA� Jashtme dhe Siguri, Federica Mogherini ka thA�nA� se A�do shtet A�shtA� vlerA�suar nA� bazA� tA� meritave tA� veta.

Sa i pA�rket KosovA�s, Mogherini ka pA�rmendur vetA�m zbatimin e MarrA�veshjes sA� Stabilizim Asociimit (MSA) dhe dialogun qA� po zhvillohet me SerbinA�, duke mos dhA�nA� detaje tA� tjera sa i pA�rket pA�rparimit tA� KosovA�s nA� rrugA�n drejt liberalizimit tA� vizave.

Kriteret politike

Kosova mbajti zgjedhje tA� parakohshme nA� qershor tA� vitit 2017. Kuvendi dhe Qeveria e re u formuan nA� shtator. Deri mA� tani, megjithatA�, koalicioni i ri qeverisA�s ka pasur sukses tA� kufizuar nA� sjelljen e reformave tA� lidhura me Bashkimin Evropian (BE) dhe ndA�rtimin e konsensusit mbi A�A�shtjet kyA�e strategjike pA�r KosovA�n.

Fragmentimi dhe polarizimi i vazhdueshA�m politik kanA� ndikuar negativisht nA� rolin e Kuvendit dhe kanA� ndikuar nA� punA�n efektive tA� QeverisA�. GjatA� periudhA�s raportuese, kanA� ndodhur veprime tA� papranueshme nga deputetA�t, si pA�rdorimi i gazit lotsjellA�s, tA� cilat kanA� ndA�rprerA� punA�n parlamentare. MegjithatA�, ratifikimi i MarrA�veshjes sA� Demarkacionit me Malin e Zi nA� mars 2018 ishte njA� pA�rparim i rA�ndA�sishA�m.

Mbajtja e zgjedhjeve tA� pA�rgjithshme dhe ato komunale gjatA� vitit 2017, nA� pA�rgjithA�si ishin mirA� tA� administruara. MegjithatA�, format e frikA�simit kandidatA�ve qA� nuk i pA�rkasin ListA�s Serbe ngritA�n shqetA�sime. Hetimi i vrasjes sA� politikanit serb nA� KosovA�, Oliver Ivanoviq, nA� janar 2018, po vazhdon.

PA�rpjekjet e deputetA�ve nA� dhjetor 2017, pA�r tA� shfuqizuar Ligjin mbi Dhomat e Specializuara dhe ProkurorinA� Speciale kanA� ngritur shqetA�sime serioze. A�shtA� thelbA�sore qA� Kosova tA� pA�rmbushA� plotA�sisht detyrimet e saj ndA�rkombA�tare lidhur me Dhomat e SpecialistA�ve dhe ProkurorinA� e SpecialistA�ve dhe tA� tregojA� pA�rkushtim tA� plotA� ndaj kA�tyre institucioneve.

Disa pA�rparime janA� bA�rA� sidomos me shqyrtimin e agjencive dhe (gjysmA�) organeve tA� pavarura. Politizimi i vazhdueshA�m i administratA�s publike mbetet njA� shqetA�sim dhe ndikon negativisht nA� efikasitetin dhe pavarA�sinA� profesionale tA� administratA�s publike.

Sistemi gjyqA�sor i KosovA�s A�shtA� nA� njA� fazA� tA� hershme. Disa pA�rparime janA� arritur nA� zbatimin e pakos sA� ligjeve tA� vitit 2015. Integrimi i gjyqtarA�ve dhe prokurorA�ve serbA� tA� KosovA�s dhe personelit tA� tyre mbA�shtetA�s nA� sistemin gjyqA�sor tA� KosovA�s ishte njA� arritje e madhe e vitit 2017. GjyqA�sori ende A�shtA� i prekshA�m nga ndikimet e panevojshme politike dhe institucionet e sundimit tA� ligjit kA�rkojnA� pA�rpjekje tA� vazhdueshme pA�r tA� ndA�rtuar kapacitetet e tyre. Menaxhimi i drejtA�sisA� mbetet i ngadalshA�m dhe joefikas.

Kosova A�shtA� nA� njA� fazA� tA� hershme/ka njA� nivel tA� pA�rgatitjes nA� luftA�n kundA�r korrupsionit. Ajo ka bA�rA� disa pA�rparime nA� ndjekjen penale pA�r korrupsion tA� nivelit tA� lartA� dhe rastet e krimit tA� organizuar, duke pA�rfshirA� edhe dA�nimet pA�rfundimtare. Progres A�shtA� bA�rA� edhe nA� konfiskimin paraprak tA� pasurive edhe pse konfiskimet mbeten tA� ulA�ta. Korrupsioni A�shtA� i pA�rhapur dhe mbetet njA� A�A�shtje shqetA�suese. Nevojiten pA�rpjekje tA� pA�rbashkA�ta pA�r tA� trajtuar kA�tA� problem nA� njA� mA�nyrA� gjithA�pA�rfshirA�se dhe strategjike.

Kosova A�shtA� nA� njA� fazA� tA� hershme nA� luftA�n kundA�r krimit tA� organizuar. JanA� bA�rA� disa pA�rparime nA� lidhje me korrupsionin e nivelit tA� lartA� dhe rastet e krimit tA� organizuar. PA�rderisa ka mA� shumA� konfiskim paraprak tA� mjeteve, ende ekzistojnA� disa dA�nime pA�rfundimtare, hetime financiare dhe konfiskime pA�rfundimtare tA� pasurisA�. AgjencitA� e zbatimit tA� ligjit po luftojnA� nA� mA�nyrA� efektive pA�r tA� luftuar krimin e organizuar nA� veri tA� KosovA�s. Disa pA�rparime u bA�nA� nA� luftA�n kundA�r terrorizmit, duke pA�rfshirA� masat pA�r tA� luftuar ekstremizmin dhe radikalizmin e dhunshA�m dhe pA�r tA� parandaluar qytetarA�t nga bashkimi i konflikteve jashtA� vendit. Autoritetet e KosovA�s duhet tA� jenA� mA� efektive nA� pA�rpjekjet e tyre pA�r tA� luftuar pastrimin e parave dhe ligji pA�rkatA�s duhet tA� jetA� nA� pA�rputhje me standardet e BE -sA� dhe me ato ndA�rkombA�tare.

Kuadri ligjor nA� pA�rgjithA�si garanton mbrojtjen e tA� drejtave themelore tA� njeriut nA� pA�rputhje me standardet evropiane. MegjithatA�, nevojiten pA�rpjekje shtesA� lidhur me zbatimin. Zbatimi i strategjive dhe legjislacionit pA�r tA� drejtat e njeriut shpesh dA�mtohet nga burimet e papA�rshtatshme financiare dhe burime tA� tjera, veA�anA�risht nA� nivel lokal, prioritizimi i kufizuar politik dhe mungesa e koordinimit.

Duhet bA�rA� mA� shumA� pA�r tA� garantuar nA� mA�nyrA� efektive tA� drejtat e personave qA� i pA�rkasin pakicave, pA�rfshirA� romA�t dhe ashkalinjtA� dhe personat e zhvendosur, pA�r tA� siguruar barazinA� gjinore, pA�r tA� krijuar njA� sistem tA� integruar tA� mbrojtjes sA� fA�mijA�ve dhe pA�r tA� avancuar mbrojtjen e trashA�gimisA� kulturore.

Kosova ka njA� nivel tA� pA�rgatitjes nA� fushA�n e lirisA� sA� shprehjes dhe nuk ka pasur progres gjatA� periudhA�s raportuese. Liria e shprehjes A�shtA� e garantuar nA� KushtetutA� dhe Kosova pA�rfiton nga njA� mjedis mediatik pluralist dhe i gjallA�. MegjithatA�, kA�rcA�nimet dhe sulmet kundA�r gazetarA�ve kanA� vazhduar. Kuvendi ka treguar pA�rkushtim tA� kufizuar nA� gjetjen e njA� zgjidhjeje pA�r financimin e qA�ndrueshA�m tA� transmetuesit publik (RTK), duke e lA�nA� atA� nA� presion politik.

Autoritetet kanA� bA�rA� pA�rparim nA� menaxhimin e migracionit tA� rregullt dhe tA� parregullt. Ende duhen pA�rpjekje.

Kriteret ekonomike

Kosova ka bA�rA� pA�rparim tA� mirA� dhe A�shtA� nA� njA� fazA� tA� hershme tA� zhvillimit tA� njA� ekonomie tregu funksionale. Ambienti i biznesit A�shtA� pA�rmirA�suar dhe Qeveria ka respektuar rregullin fiskal pA�r deficitin buxhetor, megjithatA� pA�rfitimet e veteranA�ve tA� luftA�s vazhdojnA� tA� pA�rbA�jnA� njA� sfidA� pA�r financat publike.

Ekonomia informale mbetet e pA�rhapur. Rritja e shkallA�s sA� pjesA�marrjes sA� fuqisA� punA�tore nuk u pA�rputh nga pA�rfitimet nA� punA�sim, kA�shtu qA� rritet norma e papunA�sisA�. Kjo preku veA�anA�risht femrat dhe tA� rinjtA� dhe punA�torA�t e pakualifikuar. Me gjithA� rritjen e fortA� tA� eksporteve, deficiti i lartA� tregtar pasqyron njA� bazA� tA� dobA�t tA� prodhimit.

Legjislacioni i BE-sA�

Kosova ka bA�rA� disa pA�rparime dhe A�shtA� nA� njA� fazA� tA� hershme sa i pA�rket kapacitetit pA�r tA� pA�rballuar presionin konkurrues dhe forcat e tregut brenda BE-sA�. AsnjA� pA�rparim nuk A�shtA� bA�rA� nA� pA�rmirA�simin e cilA�sisA� sA� arsimit dhe adresimin e boshllA�qeve tA� aftA�sive nA� tregun e punA�s.

Kosova ka bA�rA� disa pA�rparime nA� pA�rmirA�simin e infrastrukturA�s rrugore, por ende mbeten boshllA�qet e mA�dha tA� infrastrukturA�s nA� sektorA�t e hekurudhave dhe energjisA�. Ndryshimet strukturore nA� ekonomi janA� tA� ngadalta pasi mbeten tA� varura nga sektori i tregtisA� me pakicA�. Integrimi me BE-nA� pengohet nga zbatimi i ngadalshA�m i MarrA�veshjes sA� Stabilizim-Asociimit.

Kosova ka vazhduar pA�rpjekjet pA�r tA� mbajtur marrA�dhA�nie tA� mira dhe konstruktive bilaterale me vendet e tjera. Ajo A�shtA� e pA�rfaqA�suar nA� shumicA�n e organizatave rajonale qA� A�shtA� nA� kuadA�r tA� MarrA�veshjes mbi PA�rfaqA�simin Rajonal e rA�nA� dakord midis PrishtinA�s dhe Beogradit nA� vitin 2012.

Sa i pA�rket normalizimit tA� marrA�dhA�nieve me SerbinA�, Kosova ka mbetur e angazhuar nA� dialog. MegjithatA�, Kosova duhet tA� bA�jA� pA�rpjekje tA� mA�tejshme dhe tA� kontribuojA� nA� krijimin e rrethanave qA� ndihmojnA� normalizimin e plotA� tA� marrA�dhA�nieve me SerbinA�.

Sa i pA�rket pA�rshtatjes me standardet evropiane, Kosova A�shtA� nA� njA� fazA� tA� hershme. Shtrirja legjislative ka vazhduar nA� disa fusha, por zbatimi A�shtA� i dobA�t.

JanA� bA�rA� disa pA�rparime nA� fushA�n e lA�vizjes sA� lirA� tA� mallrave dhe shA�rbimeve, prokurimit publik dhe konkurrencA�s, si dhe nA� pA�rmirA�simin e mjedisit tA� biznesit. NA� fushA�n e taksave dhe doganave A�shtA� bA�rA� pA�rparim edhe nA� mbledhjen e tA� ardhurave dhe thjeshtimin e procedurave administrative, por Kosova duhet tA� shtojA� luftA�n kundA�r ekonomisA� informale dhe evazionit fiskal. Sektori i energjisA� vazhdon tA� pA�rballet me sfida serioze. AsnjA� pA�rparim nuk A�shtA� arritur pA�r tA� adresuar A�A�shtjet mjedisore./Telegraf/