Një rol i ri evropian për Britaninë në Ballkan

Shkruan: Denis MacShane
Burrë shteti amerikan i pasluftës, Dean Acheson, tha në mënyrë të famshme në vitin 1962 “Britania ka humbur një perandori dhe nuk ka gjetur ende një rol”.
Britania gjeti më vonë një rol pasi ishte një nga vendet udhëheqëse në formësimin e politikës së jashtme të BE-së derisa Rupert Murdoch, Boris Johnson dhe Nigel Farage e reduktuan Mbretërinë e Bashkuar në të qenët një lojtar i margjinalizuar në strategjinë e politikës së jashtme kontinentale, pavarësisht se ishte një anëtare udhëheqëse e NATO-s, statusi i Mbretërisë së Bashkuar si anëtare e përhershme e Këshillit të Sigurimit të OKB-së dhe ushtrisë dhe armëve bërthamore të Mbretërisë së Bashkuar, transmeton Indeksonline.
Në vitet 1990 Evropa dukej e pafuqishme përballë mizorive serbe në ish-Jugosllavi. Toni Bler e ndryshoi këtë. Ai krijoi një aleancë me Gjermaninë, Francën dhe Italinë dhe solli SHBA-në për të ndërhyrë në Ballkan për të ndaluar skuadrat e vdekjes, spastrimin etnik dhe flukset e refugjatëve që kërkonin siguri nga ushtria dhe milicitë serbe.
Millosheviqi shkoi në Hagë, por me ndalimin e luftimeve ishte e pamundur të formohej një paqe efektive.
Sot kombet që dalin nga Jugosllavia – Serbia, Maqedonia e Veriut, Bosnja, Mali i Zi – nuk kanë qenë në gjendje të formësonin një politikë të re të bazuar në njohjen reciproke të fqinjëve dhe politikën e brendshme të vendosur.
Një qeveri e re nacionaliste në Maqedoninë e Veriut kohët e fundit prishi marrëveshjen e arritur me vështirësi me Greqinë për emrin e vendit duke zhytur marrëdhëniet Shkup-Athinë në një nivel të ri të ulët.
Britania ka respekt të madh në rajon nga udhëheqja e ndërhyrjes që çoi në fundin e mizorive serbe. Londra dërgoi ushtarë, diplomatë dhe ndihmë ekonomike.
Cathy Ashton, kolegia laburiste, e cila ishte ministrja e parë e Jashtme e BE-së (e quajtur Përfaqësuese e Lartë në zhargonin e BE-së) punoi pa u lodhur 2009-2014 në Ballkan.
Por pas Brexit-it të vështirë që prishi marrëdhëniet e mira me vendet anëtare të BE-së, si dhe me institucionet e Brukselit, Britania pushoi së qeni një lojtar serioz në politikën e jashtme evropiane.
Megjithatë, paqëndrueshmëria e vazhdueshme në rajon nga Shqipëria në Egje ka rritur flukset e emigrantëve ekonomikë dhe azilkërkuesve që ndikojnë në MB. Kina është gjithnjë e më e pranishme dhe Rusia ka qeverinë e Beogradit duke kërcyer me meloditë e Putinit.
David Lammy bëri një vizitë të hershme në Kosovë si sekretar i jashtëm në hije. A mund ta shndërrojë ai këtë interes në një angazhim serioz të ri britanik për të provuar të zgjidhë problemet e rajonit ose të paktën të ulë tensionet?
Kjo do të tregonte se Britania ishte kthyer si një lojtar kryesor evropian pa pritur një kthim të ardhshëm në anëtarësimin e plotë.
Mbretëria e Bashkuar është ende e respektuar. Në qytetin jugor të Kosovës, Ferizaj, vitin e kaluar një shtatore e Tony Blair u ngrit në sheshin kryesor. Përderisa shtetet e tjera të ish-Jugosllavisë janë të copëtuara nga politika nacionaliste dhe e personalizuar Kosova është një demokraci e vërtetë, gjë që është mjaft e jashtëzakonshme duke pasur parasysh se ishte një zonë lufte vetëm 25 vjet më parë.
Vendi është e vetmja republikë në të gjithë ish-Jugosllavinë që ka përparuar në mënyrë të qëndrueshme në indekset e demokracisë ndërkombëtare për 10 vitet e fundit radhazi. Ka media të lira dhe shoqëri civile aktive. Gjithashtu ka një rotacion të rregullt të partive që udhëheqin qeverinë dhe duket se pas 4 vitesh qeverisje nga kryeministri aktual Albin Kurti, zgjedhjet e ardhshme të 9 shkurtit mund të prodhojnë një qeveri të re, me gjasë të udhëhequr nga kryetari aktual i qytetit verior të Mitrovicës dhe ish-ministri i Financave Bedri Hamza.
Marrëdhëniet e Kurtit me SHBA-në dhe BE-në janë përkeqësuar vitet e fundit dhe një qasje e re është e vonuar. Britania mund të ofrojë mbështetje për një qeveri të re. Sjellja e qetë dhe fokusi i Hamzës në ekonomi, shëndetësi dhe arsim është ajo që i duhet të gjithë rajonit për të ecur përpara. Nëse ai del si lideri i ri i Kosovës, do të mirëpritet në Uashington, kryeqytetet e BE-së dhe investimet nga Ministria e Jashtme e Qeverisë Laburiste mund të fitojnë dividentë.
Kryeministri në largim Kurti mund të fitojë 35 për qind të votave, por Hamza synon të ndërtojë një koalicion të madh të partive opozitare për një qeveri të re. Nëse ai arrin me ndihmën e Mbretërisë së Bashkuar për të rritur praninë e Kosovës në Bashkimin Evropian dhe komunitetin më të gjerë ndërkombëtar, Kosova nën Hamzën do të vendoset më mirë në kërkimin e njohjes së plotë ndërkombëtare, gjë që Vladimir* Putin kundërshton ashpër format moderne të veshjes së brendshme për të nxitur rritjen ekonomike.
Britania mund të kërkojë të inkurajojë praktikë më të mirë politike në një rajon të rrënuar ende nga demonët nacionalistë, inatet historike dhe politikanët populistë. Ai do t’i dërgojë një sinjal BE-së në tërësi se Mbretëria e Bashkuar është kthyer duke i shtuar vlerë detyrës së Evropës për të larguar Ballkanin Perëndimor nga nacionalizmi i Putinit dhe për të kërkuar një të ardhme evropiane më të pjekur për të gjithë qytetarët e saj./Indeksonline/