Pse Arabia Saudite “shtypëse” mbetet një aleat i SHBA?

The Conversation

Princi i Kurorës Saudite Mohammad bin Salman “dha urdhrin … për të rrëmbyer ose vrarë gazetarin saudit Jamal Khashoggi”, sipas një raporti nga administrata e Biden.

Megjithatë Presidenti Joe Biden ka deklaroi se SHBA nuk do të sanksionojë qeverinë Saudite, duke llogaritur se çdo ndëshkim i drejtpërdrejtë mund të rrezikojë bashkëpunimin e Arabisë Saudite në përballjen me Iranin dhe në përpjekjet kundër terrorizmit.

Ashtu si paraardhësit e tij, Biden po ndeshet me realitetin se Arabia Saudite është e nevojshme për të arritur disa objektiva të SHBA-së në Lindjen e Mesme.

Një panoramë e diktatorëve

Administrata Trump ishte e gatshme të përballej me Arabinë Saudite për vrasjen e Khashoggi, një kolumnist i Washington Post që jetonte në Virxhinia.

Përtej revokimit të vizave të disa zyrtarëve sauditë të implikuar në vdekjen e Khashoggi, Trump nuk bëri asgjë për të ndëshkuar mbretërinë për torturat dhe vrasjen e Khashoggi.

Trump dhe zyrtarë të tjerë të Shtëpisë së Bardhë i rikujtuan kritikëve se Arabia Saudite shpenzon miliarda dollarë për blerjen e armëve nga SHBA-ja dhe është një partner vendimtar në presionin ndaj Iranit.

Biden mori një qëndrim pak më të ashpër, duke aprovuar publikimin e raportit të inteligjencës që fajëson bin Salman për vrasjen e Khashoggi dhe sanksionon 76 zyrtarë sauditë të nivelit më të ulët .

Arabia Saudite nuk është kombi i vetëm që ka mbrojtur persona të tillë për krime të tmerrshme. SHBA ka mbajtur për dekada lidhje të ngushta me disa nga abuzuesit më të këqij të të drejtave të njeriut në botë. Që kur Shtetet e Bashkuara dolën nga Lufta e Ftohtë si fuqia dominuese ushtarake dhe ekonomike në botë, presidentët e njëpasnjëshëm amerikanë kanë përfituar nga ana financiare dhe gjeopolitike duke shpërfillur veprimet e këqija të regjimeve brutale.

Para revolucionit islamik në 1979, Irani ishte një aleat i ngushtë i SHBA-së. Shah Reza Pahlavi kishte një regjim të ashpër duke përdorur policinë e tij sekrete për të torturuar dhe vrarë disidentët politikë, raporton abcnews.al

Por ai ishte gjithashtu një udhëheqës laik, anti-komunist në një rajon të mbizotëruar nga myslimanët. Presidenti Nixon shpresonte që Irani do të ishte “polici perëndimor në Gjirin Persik”.

Pas përmbysjes së tij, administrata e Reagan në vitet 1980 lidhi miqësi me diktatorin Irakian Saddam Hussein .

Shtetet e Bashkuara e mbështetën gjatë luftës së Irakut me Iranin dhe duke përfituar përdorimin e armëve kimike. Dhe përpara luftës civile të përgjakshme civile të Sirisë – e cila ka vrarë rreth 400,000 njerëz- regjimi i saj autoritar gëzonte marrëdhënie relativisht miqësore me SHBA-në.

Siria ka qenë në listën e terrorizmit që nga viti 1979. Por presidentët Nixon, Jimmy Carter, George HW Bush dhe Bill Clinton të gjithë vizituan babanë e Presidentit Bashar al-Assad, i cili drejtoi vendin nga 1971 deri në vdekjen e tij në 2000.

Pse është e rëndësishme Arabia Saudite?

Para vrasjes së dyshuar të Khashoggi nga operativët sauditë, princi i kurorës kishte një reputacion si një reformator i moderuar.

Salman ka bërë ndryshime të mëdha në mbretërinë konservatore Arabe, duke lejuar gratë të japin makinës, duke luftuar korrupsionin dhe duke kufizuar disa kompetenca të policisë fetare.

Por pavarësisht të gjitha ndryshimeve, Arabia Saudite mbetet një nga regjimet më autoritare në botë.

Megjithëse gratë tani mund të marrin një pasaportë pa lejen e një kujdestari mashkull, ato ende kanë nevojë për miratimin e një kujdestari për t’u martuar, për t’u larguar nga burgu ose për të marrë disa procedura të caktuara mjekësore.

Dhe ata duhet të kenë miratimin e një kujdestari mashkull për t’u regjistruar në kolegj ose për të kërkuar një punë. Qeveria Saudite gjithashtu arreston në mënyrë rutinore njerëz pa një gjyq, sipas Human Rights Watch . Qytetarët mund të vriten për krime jo të dhunshme, shpesh në publik. Midis janarit dhe mesit të nëntorit 2019, 81 persona u ekzekutuan për krime të lidhura me drogën.

Arabia Saudite renditet në të njëjtin nivel mbi Korenë e Veriut për të drejtat politike dhe liritë civile, sipas Freedom House .

I njëjti raport rendit Iranin dhe Kinën përpara Sauditëve.

Por pasuria e saj, vendndodhja strategjike në Lindjen e Mesme dhe eksportet e naftës janë disa nga arsyet që Sauditët janë një aleat jetësor i SHBA-së.

Presidenti Obama vizitoi Arabinë Saudite më shumë se çdo president tjetër amerikan – katër herë në tetë vjet – për të diskutuar gjithçka, nga Irani te prodhimi i naftës.

Politika amerikane

Ky lloj i politikës së jashtme – një i bazuar në parime praktike, të interesit vetjak sesa në shqetësime morale ose ideologjike – quhet “realpolitik”.

Henry Kissinger, sekretar i shtetit nën udhëheqjen e Nixon, ishte një mjeshtër i realpolitik , i cili e shtyu administratën e dikurshme të normalizonte marrëdhëniet e saj me Kinën.

Marrëdhëniet diplomatike midis dy vendeve kishin përfunduar në 1949 kur revolucionarët komunistë kinezë morën pushtetin. Atëherë, si tani, Kina ishte tepër shtypëse. Vetëm 16 vende – përfshirë Arabinë Saudite janë më pak shtypëse se Kina , sipas Freedom House.

Irani, një vend që SHBA-ja dëshiron që Sauditët ta ndihmojnë në mbajtjen nën kontroll, renditet përpara Kinës.

Por Kina është gjithashtu kombi më i populluar në botë dhe një fuqi bërthamore. Nixon, një antikomunist i zjarrtë, u përpoq të shfrytëzonte konfliktet në rritje midis Kinës dhe Bashkimit Sovjetik, raporton abcnews.al

Realpolitika amerikane vlen edhe për Amerikën Latine. Pas Revolucionit Kuban të vitit 1959, SHBA-ja ka mbështetur diktatorët ushtarakë të Amerikës Qendrore dhe Jugore të cilët torturuan dhe vranë qytetarë për të “mbrojtur” Amerikën nga komunizmi.

SHBA nuk është edhe ‘aq e pafajshme’

Presidentët e SHBA-së kanë tendencë të nënvlerësojnë marrëdhëniet e tyre me regjimet shtypëse, duke lavdëruar “vlerat e larta” amerikane.

Kjo është gjuha që ish-Presidenti Barack Obama përdori në 2018 për të kritikuar afrimitetin e Trump ndaj presidentit autoritar të Rusisë , Vladimir Putin, duke përmendur “angazhimin e Amerikës ndaj disa vlerave dhe parimeve si sundimi i ligjit dhe të drejtat e njeriut dhe demokracia”.

Por Trump mbrojti marrëdhënien e tij me Rusinë, duke lënë në heshtje realpolitikën amerikane. “Ju mendoni se vendi ynë është kaq i pafajshëm ?” tha ia për Fox News.

Siç aludoi Trump, SHBA ka mbajtur lidhje të ngushta me regjime të shumta dhe ende ruan marrëdhënie të ngushta me ta, vlerat dhe politikat e të cilave bien ndesh me garancitë kushtetuese të demokracisë, lirinë e fjalës në Amerikë, të drejtën për proces të rregullt dhe shumë të tjera.

Princi i kurorës së Arabisë Saudite vrau një gazetar disident. Realpolitika amerikane shpjegon pse marrëdhënia e ngushtë SHBA-Saudite ka të ngjarë të vazhdojnë edhe pas kësaj.