13, e premte! Sot dita më ters, rastet më fatkeqe, që ka njohur historia

Të paktën një herë në vit, datat e kalendarit përputhen për të na dhënë një të premte të 13-të. Dhe ka shumë njerëz që presin që diçka e çuditshme të ndodhë. Por pse ndodh kjo?

Frika prej 13-s daton që herët dhe shumë besojnë se buron nga Kodi i Hammurabit, i cili raportohet se la një ligj të 13-të nga kodet e tij të shkruara ligjore. Sidoqoftë, në realitet, ky ishte në fakt vetëm një gabim i bërë nga një prej përkthyesve që thjesht la një rresht teksti.

Supersticione të tilla kanë vazhduar edhe ndër mendjet më të mëdha të historisë. Kompozitori i madh austriako-amerikan Arnold Schoenberg pati një rast kaq të rëndë të triskaidekaphobia (frika nga numri 13), sa ai la pa numëruar masën e 13-të në disa nga veprat e tij të mëvonshme, duke e zëvendësuar atë me shënimin “12a”. Ai gjithashtu u raportua se vdiq thellësisht i frikësuar në një vit ose në një moshë që ishte shumëfishi i 13.
Schoenberg ndërroi jetë me datën e Premte 13 korrik 1951.

Është shumë interesante të theksohet historia e kundërt e numrit 12 me numrin 13. Ne kemi 12 muaj në vit, 12 shenja zodiakut, 12 orë në ditë dhe madje 12 ditë të Krishtlindjes – rëndësia që buron nga ndikimi historik i Testamenti i Biblës dhe traditat e tjera judeo-kristiane. Edhe Schoenberg, armiku më i madh i numrit 13, ishte më i njohur për zhvillimin e një sistemi 12-tonësh të përbërjes muzikore.

Lidhja negative me të Premten posaçërisht ka një ndërthurje të origjinës fetare dhe kulturore. Disa të krishterë besojnë se e Premtja është e pafat sepse ishte dita e javës që Jezusi u kryqëzua.

Histeria e të premtes së 13-të filloi në shekullin e 20-të. Shumë e datojnë këtë tek libri i Thomas Laëson “E Premte, e trembëdhjetë”, i cili është në lidhje me një shitës me pakicë të aksioneve që zgjedh këtë ditë për të rrëzuar me qëllim tregun e aksioneve. Një vit më vonë në 1908, New York Times u bë një nga mediat e para që pranoi bestytnitë e së Premtes më 13. Më vonë në vitet ’80, popullariteti i ekskluzivitetit të filmit “Friday the 13th” shtoi fenomenin kulturor.

1 në 4 amerikanë thonë se janë paragjykues. Ndërsa 3 nga 4 amerikanët e tjerë mund të tallen me këtë, në të vërtetë ekziston një shkencë psikologjike për të mbështetur besëtytninë.

Psikologët në Universitetin Shtetëror Kansas thonë se bestytnitë kanë të bëjnë me përpjekjen për të kontrolluar fatin tuaj. Njerëzit shpesh përdorin bestytnitë në përpjekje për të arritur një rezultat të dëshiruar ose për të ndihmuar në zbutjen e ankthit. Një shembull i përsosur i kësaj janë interpretuesit dhe sportistët që kryejnë rituale specifike para një ngjarje të madhe.

Më poshtë iu sjellim dhe 13 raste të tmerrshme që datojnë me të premten e 13.