Terapia me antibiotikë, efekti, indikacionet dhe dëmet shëndetësore

Prof. dr. dr. Halil Krasniqi, ekspert i shëndetësisë

Aleatë të fuqishëm, por jo në çdo rast

Çfarë janë antibiotikët?

Krasniqi: Antibiotikët janë substanca mjekësore që përdoren për të luftuar infeksionet bakteriale. Ata veprojnë duke vrarë bakteret (baktericid) ose duke ndaluar shumimin e tyre (bakteriostatik). Nuk kanë efekt ndaj viruseve (si gripi ose ftohja).

Antibiotikët kanë qenë një nga zbulimet më të rëndësishme të mjekësisë moderne. Falë tyre, miliona jetë janë shpëtuar nga sëmundje që dikur ishin vdekjeprurëse, si pneumonia, meningjiti ose sepsa. Por ky ilaç i fuqishëm ka edhe një anë tjetër: përdorimi i gabuar ose i panevojshëm i tyre po çon drejt një krize të heshtur shëndetësore, rezistencës ndaj antibiotikëve.
Indeksonline: Cili është efekti i antibiotikëve
Krasniqi: Efekti i Antibiotikëve është shumëfishor:
• Baktericid: Shkatërron qelizat bakteriale (p.sh. penicilina, cefalosporinat).
• Bakteriostatik: Ndalon shumimin e baktereve, duke i lejuar sistemit imunitar t’i eliminojë (p.sh. tetraciklinat, makrolidet).
• Mund të jetë spektri i ngushtë (veprojnë vetëm ndaj disa llojeve bakteresh) ose spektri i gjerë (veprojnë ndaj shumë llojeve).
• Luftojnë bakteret: ose duke i vrarë, ose duke ndaluar shumimin e tyre.
• Shpëtojnë jetë: në infeksione serioze bakteriale, përdorimi i tyre i duhur është vendimtar.
• Veprim i shpejtë: shpesh ndihen përmirësime brenda pak ditësh, por kjo nuk do të thotë se infeksioni është zhdukur plotësisht.
Indeksonline: Cilat janë indikacionet për përdorim
Krasniqi: Antibiotikët përdoren vetëm në raste të provuara ose të dyshuara për infeksione bakteriale, si:
• Pneumoni bakteriale
• Infeksione të traktit urinar
• Infeksione të lëkurës dhe plagëve
• Meningjit bakterial
• Infeksione pas operacioneve (profilaksi kirurgjikale)
• Sëmundje seksualisht të transmetueshme bakteriale (p.sh. sifilisi, gonorrea)
Në këto raste, mjeku bazohet në anamnezë, ekzaminim klinik dhe analiza laboratorike (kultura bakteriale, antibiogrami) për të zgjedhur antibiotikun e duhur.

Parimi i artë: Antibiotiku duhet të zgjidhet sipas llojit të bakterit dhe ndjeshmërisë së tij (në bazë të antibiogramit).
Indeksonline: Çfarë mund të spjegoni për dëmet dhe rreziqet shëndetësore të antibiotikëve
Krasniqi: Përdorimi i gabuar ose i tepërt mund të shkaktojë:
• Rezistencë bakteriale – bakteret bëhen të patrajtueshme nga antibiotikët ekzistues.
• Dëmtim i florës normale bakteriale (në zorrë, lëkurë, mukozë) → mund të shkaktojë diarre, infeksion nga Clostridium difficile, myqe (Candida).
• Efekte anësore alergjike – nga skuqje e lëkurës deri te shoku anafilaktik.
• Toksicitet organesh – disa antibiotikë dëmtojnë veshkat (nefrotoksicitet), mëlçinë (hepatotoksicitet) ose dëgjimin (ototoksicitet).
• Ndërveprime me barna të tjera – p.sh. zvogëlimi i efektit të kontraceptivëve hormonalë.
• Reaksione alergjike – nga skuqje e lehtë deri te shoku anafilaktik.
• Dëmtim organesh – disa antibiotikë mund të dëmtojnë mëlçinë, veshkat ose dëgjimin.

Indeksonline: Cili është rekomandimi i juaj profesor për përdorim të sigurt
• Krasniqi: Antibiotikët vetëm me recetë dhe sipas udhëzimit të mjekut.
• Marrja e dozës së plotë dhe në kohën e caktuar, ndërprerja e parakohshme rrit rrezikun e rikthimit të infeksionit dhe rezistencës.
• Mos përdorimi i mbetjeve të antibiotikëve nga trajtime të mëparshme.
• Informimi i mjekut për alergjitë ose sëmundjet ekzistuese.
Indeksonline: Pse mjekët nuk duhet t’i përshkruajnë lehtësisht antibiotikët
Krasniqi: Mjekët kanë përgjegjësi profesionale dhe etike që të përshkruajnë antibiotikë vetëm kur ka indikacion të qartë – pra, kur ekziston një infeksion bakterial i provuar ose shumë i dyshuar.
Shumë pacientë ende mendojnë se antibiotiku është zgjidhje për çdo temperaturë, dhimbje fyti apo kollë. Por shumica e këtyre rasteve shkaktohen nga viruset, ndaj antibiotiku jo vetëm që nuk ndihmon, por mund të dëmtojë.
Në disa raste, pacienti i kërkon mjekut “një antibiotik që të shërohem më shpejt”. Këtu është detyra e mjekut të shpjegojë qartë se terapia me antibiotik nuk është “për çdo rast”, dhe se përdorimi i panevojshëm mund të ketë pasoja të rënda afatgjata – jo vetëm për individin, por për gjithë shoqërinë.
Indeksonline: Profesor cili është mesazhi i juaj për pacientët
Krasniqi:
• Antibiotikët nuk kurojnë virozat si gripi ose ftohja.
• Nuk duhet marrë antibiotik pa recetën e mjekut.
• Duhet përfunduar gjithmonë e gjithë kura e përshkruar, edhe nëse ndiheni më mirë.
• Mos përdorni antibiotikë të mbetur nga trajtime të mëparshme.

Përmbledhje nga Indeksonline: Antibiotikët janë një armë e fuqishme e mjekësisë moderne, por vetëm kur përdoren me përgjegjësi. Çdo herë që merren pa indikacion të qartë, ne i japim mundësi baktereve të bëhen më të forta dhe të na sfidojnë në të ardhmen. Për shëndetin tonë dhe të brezave që vijnë, antibiotiku duhet të mbetet një aleat, jo një armik i heshtur.
You sent