“Vdekja nga pleqëria” – çfarë do të thotë me të vërtetë?

 Ju duhet të jeni pyetur të paktën një herë se si vdiq dikush “nga pleqëria”. Por nga këndvështrimi mjekësor, kjo pothuajse nuk është kurrë e vërtetë. Plakja nuk është në vetvete një shkak vdekjeje.

Kur themi se dikush ka vdekur në pleqëri, zakonisht nënkuptojmë rezultatin e një sëmundjeje, siç është pneumonia, ose rezultat i një ngjarje, siç është sulmi në zemër, që një person i ri dhe më i fortë ndoshta do të mbijetonte.

Shpesh dëgjojmë për njerëz që kanë “vdekur në gjumë”, që zakonisht do të thotë se një person pati një sulm në zemër gjatë natës dhe nuk mbijetoi. Një shembull tjetër është kur një person sëmuret dhe “gjithçka shkon drejt greminës”. Kështu përshkruhen ngjarjet kur, për shembull, një person thyen eshtrat, përfundon në spital, merr pneumoni dhe vdes.

Vdekja e të moshuarve është më shpesh akumulimi i ngjarjeve dhe sëmundjeve.

“Sa më i vjetër të jeni, aq më shumë të ngjarë të keni kancer ose sëmundje të zemrës. Por njerëzit e moshuar janë më të ndjeshëm ndaj rënies dhe eshtrat vështirë se do të shërohen kur jeni njëqind vjeç, “shpjegon Amy Erlich, mjeke dhe profesoreshë në Universitetin e Nju Jorkut.

Kjo na çon në pyetjen: Nëse nuk vdesim nga efektet e plakjes, çfarë është plakja?

Njerëzit jo gjithmonë jetojnë për t’u plakur. Vetëm disa qindra vjet më parë, njerëzit vdisnin para se të rrudhej lëkura e tyre, dhe shkaqet ishin zakonisht sëmundje për të cilat tani kemi vaksina si tuberkulozi.

Në vitet e ’50-ta, njerëzit filluan të jetojnë pothuajse dy herë më shumë se paraardhësit e tyre vetëm njëqind vjet më parë. Tani e kalojmë pjesën më të madhe të jetës sonë, gati gjysmën, duke u plakur para se të vdesim.

A duhet të jetë kjo vërtet kështu?

Po sikur të kalonin dhe të dilnin nga procesi i plakjes? Apo kur ata nuk do të plaken aspak, sikurse disa kafshë?

Një studim i vitit 2014 krahasoi shkallën e vdekshmërisë së 46 specieve të ndryshme. Shkencëtarët kanë arritur në përfundimin se disa specie nuk plaken aspak – shkalla e vdekshmërisë së tyre është e njëjtë që nga lindja deri në vdekje. Gjithashtu, ata kanë zbuluar organizmat që kalojnë në procesin e plakjes, i cili hyn rreth 65 -vjeç, si dhe njerëzit, por kur procesi i plakjes ka mbaruar – ata rifillojnë jetën.

A është e mundur të ndaloni plakjen?

Disa shkencëtarë mendojnë se ne mund të përdorim njohuritë tona për të ndaluar plakjen ose për të zgjatur jetëgjatësinë tonë.

“Plakja nuk është një proces i pamëshirshëm që çon në vdekje. Është një fazë kalimtare e jetës midis një periudhe jete jashtëzakonisht të shëndetshme dhe asaj të qëndrueshme, ”shpjegon Michael Rose, një biolog evolucionar në Universitetin e Kalifornisë.

Disa shkencëtarë mendojnë se ne mund të përdorim njohuritë e këtyre organizmave për të zgjatur jetëgjatësinë tonë. Por tani për tani, ne nuk mund ta ndalojmë procesin e plakjes dhe çështja është nëse do të jemi në gjendje ndonjëherë.