Arbëreshja rrëfen se si ruhet gjuha shqipe në Itali

Emilia Conforti, ka ruajtur mua xhelozi gjuhën shqipe, ashtu si edhe e ruajtën edhe shumë arbëresh të tjerë të Italisë gjatë shekujve. Madje ajo nuk është e mjaftueshme me kaq, ka ardhur në Kosovë që të përvetësojë gjuhën shqipe, në leximin dhe në të shkruar.

Ajo është bashkëpunëtore në Universitetin e Kalabrisë, ku edhe ka bërë hulumtime, ndërsa më parë ka qenë e angazhuar edhe në Universitetin e Prishtinës.

Në një intervistë për KosovaPress, Conforti tregon se gjuha e arbërit vazhdon të flitet në familjet shqiptare të cilat u shpërngulën në Italinë e Jugut pas vdekjes së Skënderbeut, para 5 shekujsh.

Sipas saj, arbëreshët kanë huazuar shumë fjalë edhe nga italishtja, por duke u given prapashtesa nga shqipja. Teksa shton se arbërishtja nuk ka marrë fjalët standarde të shqipes, duke bërë që të duket dialect tjetër. E pavarësisht këtyre, ajo thotë se nëse një arbëresh dhe shqiptar duan të komunikojnë së bashku, mund të ketë pa problem.

“Akoma është e gjallë, e kemi ruajtur shumë mirë. Janë shumë leksik të ngjashëm me këto shqipes sot. Disa fjalë kanë mbetur të vjetra dhe bashkimi me një shtet të huaj ka ndryshuar pak gjuhën arbëreshe. Kam fjalë të vjetra për shembull ‘katund’, ndoshta ka edhe dialekte akoma, por ka ndryshuar shqip në ‘fshat’. E kemi ‘shpi’ ndërsa është ‘shtëpia’. Por, kuptohet nëse një shqiptar dhe një arbëresh kanë dëshirë të flasin munden “, tha ajo.

Përveç gjuhës, ajo tregon se arbëreshët kanë ruajtur edhe traditat shqiptare.

“Po tradita popullore kanë, kam edhe fairytale, edhe këngët, edhe shprehje dhe fustane, bëj vallet çdo vit. Është ruajtur shumë mirë, kanë kaluar 500 vjet “, theksoi ajo.

Për të ndihmuar komunitetin arbëresh në Itali, ajo tregon se kanë krijuar fonde kombëtare përmes të cilave kanë organizuar kurse për të mësuar gjuhën shqipe.

Ndërsa kur jemi në ruajtjen e traditës, është pikërisht dëshira për të lexuar dhe për të mësuar shqip shqip. Ajo që ka shtyrë Confortin që pastaj ta mësojë gjuhën shqipe në universitet.

Ajo thotë se edhe arbëreshët e tjerë, kanë interes të dukshëm për të mësuar dhe përvetësuar shqipen.

“Në Itali është ligji që ruan pakicat minoritare. Për këtë punë ne kemi pasur disa fonde kombëtare, ku kemi bërë disa kurse në shkollë, punë në bashki, që merret me ruajtjen e gjuhësisë dhe traditën e vendit. Më pas, fondet u pakësuan, dhe kurset zhvillohen por jo si para 10 vjetësh. Kanë interes sepse babi im e flet shqipen, por si nuk lexon dhe as nuk shkruan, edhe gjyshja. Alfabeti është shumë ndryshe, sepse alfabetet italiane ka 21 shkronja, ndërsa shqipja ka 36 “, tha studiuesja e gjuhës shqipe.

Ndryshe, viti 2003 për arbëreshen Emilia Conforti shënon vizitën e saj të parë në Kosovë, për të ndjekur Seminarin e Gjuhës, Letërsisë dhe Kulturës Shqiptare, gjë që ka ndihmuar të flas më rrjedhshëm.