Arsyeja pse tA� rinjtA� zviceranA� po pA�rdorin shprehje tA� gjuhA�s

Krahas pA�rdorimit tA� shprehjeve nga gjuha angleze, qA� A�shtA� e kuptueshme, nA� gjuhA�n ose zhargonin e tA� rinjve zviceranA� A�shtA� shumA� i shprehur edhe pA�rdorimi i shprehjeve nga gjuha shqipe dhe ajo turke. NA� pA�rgjithA�si, gjuhA�t ballkanike janA� a�?ina�? sa i takon a�?slanguta�? ose zhargonit rinor, shkruan a�?20minutena�? dhe merr pA�r kA�tA� mendimin e dy ekspertA�ve gjuhA�sorA�.

Disa fjali qA� nA� fakt janA� pA�rzierje nA� mes tA� gjermanishtes (dialektit zviceran), anglishtes, shqipes dhe turqishtes janA� pjesA� e pA�rditshmA�risA� nA�pA�r a�?shisha-bareta�? (lokalet ku frekuentojnA� shumA� tA� rinj, kryesisht adoleshentA�) ose nA� oborret e shkollave, transmeton albinfo.ch. Por pA�rse A�shtA� kA�shtu? pyet gazeta ndA�rsa pA�rgjigjen pA�rpiqen ta japin studiuesit e gjuhA�s, Christina Siever nga Universiteti i Cyrihut dhe Daniel Perrin nga universiteti ZHAW.

Sipas Siever, nA� krijimin e gjuhA�s sA� tA� rinjve nA� ZvicA�r luan njA� rol tA� madh i ashtuquajturi a�?Code-Switchinga�? ose huazimi i shprehjeve nga gjuhA�t tjera. a�?Anglishtja ka njA� prestigj tA� madh, para sA� gjithash pA�r faktin se shumA� filma dhe kA�ngA� janA� nA� kA�tA� gjuhA�. NdA�rsa shprehjet nA� gjuhA�n shqipe dhe turke janA� tA� pA�lqyera nA� ZvicA�r pA�r faktin se kemi kA�tu pA�rfaqA�sues (folA�s) tA� kA�tyre gjuhA�vea�?.

Por nuk pA�rbA�jnA� vetA�m shprehjet nga Ballkani aspekt tA� rA�ndA�sishA�n tA� gjuhA�s sA� sotme tA� tA� rinjve. A�shtA� edhe stili i huaj i tA� folurit, i njohur me emA�rtimin a�?Balkanslanga�? ai qA� karakterizon kA�tA� gjuhA�.

Ja se si e shpjegon kA�tA� studiuesi Daniel Perrin: a�?Kur njA� stil tA� foluri tingA�llon fuqishA�m, ai pA�rvetA�sohet nga ata njerA�z qA� dA�shirojnA� tA� duken tA� fuqishA�m dhe t`u takojnA� tA� fuqishmA�vea�?.

Perrin shton se gjuhA�t gjithmonA� kanA� disa funksione nA� tA� njA�jtA�n kohA�. Dy prej tyre janA�: funksioni pA�r tA� impresionuar tA� tjerA�t dheA� ai pA�r t`u distancuar nga tA� tjerA�t.

NdA�rsa Siever thotA� se a�?shprehjet e caktuara pA�rdoren pA�r t`u distancuar nga gjeneratat mA� tA� vjetra. KA�tu luan rol nA� mA�nyrA� tA� qartA� edhe segmenti protestues: gjuha rinore bie ndesh shpesh me normat gjuhA�sore dhe ato shoqA�rore. Madje kA�to shprehje pA�rdoren pA�r t`u distancuar edhe nga grupimet tjera tA� tA� rinjve. Po ashtu tA� rinjve u pA�lqen loja me gjuhA�n dhe zbulimi i gjA�rave qA� janA� tA� tyre, me tA� cilat identifikohen vetA�m ata.

A�shtA� pA�r t`u theksuar se nuk e flasin tA� rinjtA� e tA� gjitha regjioneve tA� ZvicrA�s tA� njA�jtA�n gjuhA� rinore, pA�rcjell albinfo.ch. a�?Vendi i banimit nuk ka ndikimA� vetA�m nA� sjelljen e tA� rinjve por edhe nA� gjuhA�n e tyrea�?, sqaron Perrin. NjA� banor fshati nga malet, fjala vjen, flet ndryshe nga njA� banor qyteti. Po ashtu ka dallime nA� mes tA� regjioneve ashtu si dhe nA� mes tA� dialekteve. Por nA� tA� njA�jtA�n kohA� ka edhe shprehje qA� njihen dhe pA�lqehen nA� gjithA� hapA�sirA�n gjermanishtfolA�se pasi qA� medie tA� caktuara nA� Gjermani dhe nA� ZvicA�r i konsumojnA� ato.