Dyfytyrësia e Erdogan: Flet për paqe teksa shkel marrëveshjet ndërkombëtare

Nga Francesco De Palo

Të paktën me fjalë presidenti turk Erdogan po përpiqet të pajtohet me Greqinë, Bashkimin Europian dhe Shtetet e Bahskuara të Amerikës, por me fakte ai vazhdon me sjelljen e tij në kundërshtim me marrëveshjet ndërkombëtare dhe normave të Organizatës së Kombeve të Bashkuara.

“Në Mesdhe duhet bashkëpunim, nuk duhet të na përjashtojnë,” Turqia i thotë nga njëra anë Brukselit dhe me objektivin për të dalë nga këndi i sanksioneve amerikane për raketat S-400 të blera nga Rusia.

Por nga ana tjetër nuk bën asnjë hap prapa për gazin në Qipro dhe Kasteloriz, ishullin grek, duke përshkallëzuar tensionet që po shkaktojnë riarmatimin e disa vendeve, si Greqia dhe Egjipti.

Çfarë rrezikojnë Greqia dhe Turqia nga kriza diplomatike dhe ushtarake e artikuluar në dosjen energjetike?

Pse Ankaraja vazhdon të kundërshtojë marrëveshjet ndërkombëtare?

Si duhet, presidenti turk nuk i pranon ripërcaktimet kufitare në Mesdheun Lindor që e përjashtojnë nga shfrytëzimi i gazit, i pranishëm në ato ujëra dhe mbi të cilin është ndërtuar një bashkëpunim i ri dhe i gjerë midis Greqisë, Qipros, Izraelit dhe Egjiptit falë projektit të gazsjellësit që do të cojë gazin deri në Salento.

Sulmi i fundit që mban firmën e Erdogan, është ai i 11 janarit, në të njëjtën kohë kur i hidhte një degë ulliri vendeve të Bashkimit Europian dhe Athinës.

Ai theksoi se Greqia ka përdorur një opsion ndërkombëtar si Navteks – deklaratë për kufizim të lundrimit – për të rritur tensionet.

Nyja për t’u zgjidhur është shtrirja e ujërave greke në 12 milje e votuar nga parlamenti grek: një kalim burokratik që hedh sërish benzinë në situatën e ndezur të ujërave nën të cilat ndodhet gazi aq i çmuar për Ankaranë, meqenëse ekonomia turke është ende në vështirësi.

Erdogan luan rolin e një diplomati të gatshëm për bisedime duke iu thënë agjencive të brendshme të lajmeve se dialogu eksplorues i Turqisë me Greqinë mund të inaugurojë një epokë të re. Madje shprehet i gatshëm të shënojë dhe një kthesë të rëndësishme në marrëdhëniet e vendit me Bashkimin Europian. Por në të njëjtën kohë refuzon përpjekjet për të mbajtur Turqinë në brigjet e saj me harta maksimaliste që nuk kanë vlerë.

Nga ana tjetër, ato harta kanë vlefshmëri të plotë, që i dhënë atyre nga traktatet ndërkombëtare si ajo e Montego Bay dhe miratimi i Kombeve të Bashkuara.

Pallati i Qelqtë, me rastin e sesionit të fundit plenar të Asamblesë së Përgjithshme, miratoi vendimin vjetor mbi Oqeanet dhe Ligjin e Detit. Në votimin e kërkuar nga Turqia, 152 vende votuan në favor të raportit, ndërsa 4 (Kolumbia, Madagaskari, Nigeria dhe Venezuela) abstenuan. I vetmi vend që votoi kundër ishte Turqia.

Përveç njoftimit të Erdogan për një tryezë të mundshme diplomatike të hapur me Athinën, Ministria e Jashtme Greke u përgjigj, duke thënë se asnjë takim midis ministrave të jashtëm të Greqisë dhe Turqisë, përkatësisht Nikos Dendias dhe Mevlut Çavusoglu, nuk ishte “planifikuar ose dakorduar” për 25 janar.

Ministri i Jashtëm grek, megjithëse ka mbajtur një marrëdhënie miqësore me homologun e tij turk për vite me radhë, “as nuk ka planifikuar dhe as nuk ka rënë dakord për një takim”.

Presionet mbi Ankaranë gjithashtu ndikojnë në politikat e administratës së re amerikane. Nga efektet në të gjithë zonën afrikane të marrëveshjeve të Abrahamit, të cilat prekin edhe Marokun, Turqia nuk e di ende se si do të shpaloset strategjia e re e Shtëpisë së Bardhë në Mesdhe pas shkëputjes progresive në nostrum mare që karakterizoi presidencën e Trump.

Erdogan ka frikë se ai nuk do të jetë më në gjendje të ketë lirinë e lëvizjes, e cila, për shembull, e ka lejuar atë të vazhdojë të sulmojë kurdët në kuadratin sirian dhe të ngjitet në pozicione në Libi, duke zënë vendin e Italisë. Edhe për këtë arsye, ai përqendrohet shumë në forcimin e mbrojtjes së saj, siç dëshmohet nga përdorimi masiv i dronëve të bërë në Turqi në Nagorno Karabakh.

Prandaj, mbrojtja është elementi i tretë që po karakterizon të gjithë skenarin me një garë të vërtetë për riarmatosje. Greqia ka blerë 18 avionë lufte Rafale nga Franca për 3 miliardë dollarë, por po kërkon që gjashtë të parët të arrijnë në Egje deri në maj.

Për këtë arsye, ministri francez i mbrojtjes Florence Parly do udhëtojë në Athinë: pas Rafale, Parisi do të dëshironte t’i shiste 2 fregata Fremm Greqisë. Nëse ato propozohen në mënyrën anti-nëndetëse atëherë qeveria greke do të thotë po. Përkundrazi, katër Belh @ rra mund të vlerësohen, ndërsa opsioni amerikan mbetet i paprekur, i cili nuk duhet të përfshijë shkatërruesin Arleigh Burke.

Në sfond ekziston gjithashtu mundësia që disa F-35 që nuk i shiten Turqisë nga SHBA-ja të përfundojnë në Greqi, ku aleanca me Izraelin është forcuar më tej: një marrëveshje 20-vjeçare me vlerë 1.68 miliardë dollarë midis Greqisë dhe Izraelit, do të çojë në krijimin e një shkolle të forcave ajrore për aviacionin ushtarak grek.