Shëndetësia si referencë (Pjesa e dytë)

Shkruan: Valon Osmani

Në vazhdim të diskutimit për projektligjin për Vlerësimin, Njohjen e Statusit, Përfitimet dhe Shërbimet për Personat me Aftësi Të Kufizuara, neni 15 gjithashtu mbetet shumë i rëndësishëm për mirëqenjen e personave me aftësi të kufizuara. Krahas mbëshetjes financiare qe garantohet pasiqë ky ligj të kaloj në Kuvend, neni 15 lidhet drejtë për drejtë me shërbimet dhe produktet shëndetësore për personat në grupimet 2, 3 dhe 4. Prandaj, duhet të trajtohet me vëmendje të shtuar sepse, sipas të gjeturave, kontribuon në jetëgjatësinë e përfituesve të këtij ligji!

Të gjeturat nga hulumtimet e më herëshme, të cilat i kam përdorur në një kontekst tjetër gjatë studimeve në Arizonë, flasin më së miri për domosdoshmërinë e konsumit të këtyre shërbimeve në trajtimin dhe parandalimin e simptomave si rrjedhojë e aftësisë së kufizuar. Plagët (varrët) dekubitare, infeksionet dhe ndryshimet e tjera në trup, përshkak të jetuarit për shumë vite me aftësi të kufizuar, rrezikojnë personin që përballet me to, madje janë vdekjeprurëse në të shumtën e rasteve. Për shembull, jetëgjatësia e personave që pësonin lëndime të boshtit kurrizor deri para luftës së dytë botërore (tetraplegjikët dhe paraplegjikët) zgjaste vetëm pak vite mirëpo me përsosjen e procedurave për trajtimin e rasteve në fjalë fatmirësisht bëri që situata të ndryshoj, veçanërisht në shtetet e zhvilluara për tu përvetësuar më vonë edhe nga ato shtete jo shumë të zhvilluara.

Në këtë kuadër, për shembull në Zimbave, 90% e personave me këto lëndime vdisnin gjatë vitit të parë të lëndimit por, jo shumë njerëz kishin besuar se përmirësimi i procedurave në trajtimin dhe parandalimin e pasojave do të rezultonte që përafërsisht 45% (ose gjysma) e personave të lënduar t’i mbijetonin vitit të parë të lëndimit. Në anën tjetër, ajo që është fakt i pamohueshëm, pavërsisht nëse personat jetojnë në Afrikë apo në Amerikë, tregon se nga 83 persona të lënduar, 39.7% kishin varrë dekubitare para se të shtroheshin në spital për rehabilitim, ndërsa 60% të personave këto probleme u ndodhnin gjatë hospitalizimit. Më saktësisht, analiza e më tutjeshme e të gjeturave për personat e lënduar paraqet trend rritës të përballjes me varrët dekubitare, nga 11.5% pas vitit të parë të lëndimit deri në 21%, 15 vite pas lëndimit.

Këto të dhëna faktojnë atë që personat që jetojnë me këto lëndime dhe ata që përkujdesën për ta e  kanë të ditur tashmë, por për deputetët e Kuvendit do të thotë një fakt që duhet të shkoj përtej numrave të shkruar sepse ka të bëjë me shëndetin dhe jetëgjatësinë e personave në grupimet e sipër shënuara. Megjithëse për ta ilustruar situatën u diskutua vetëm për personat me tetraplegji dhe paraplegji, nuk do të thotë që personat tjerë nuk përballen me këto simptoma, në këtë mënyrë, deputet duhet të insitojnë që përgjatë diskutimit të këtij ligji për gjithë personat me aftësi të kufizuara pa dallim, të zbërthehet domethënja e paragrafit të 2-të në nenin 13, për shërbimet minimale dhe të domosdoshme ditore.

Përshkak se për personat që jetojnë me këto simptoma, përcaktimi me termet ‘’shërbime minimale dhe të domosdoshme ditore’’ nuk është adekuat dhe duket sipërfaqësor sepse për ta trajtuar një situatë kaq të ndërlikuar, shërbimet e domosdoshme ditore e kalojnë minimalën. Siç po e vëreni nëse këto simptoma nuk trajtohen në përputhje me protokollet mjekësore ka mundësi të rezultojnë me vdekje!