Ҫfarë dëmton dhe çfarë ndihmon shëndetin mendor?

Prof. Dr. Dr. Halil Krasniqi, expert i shëndetësisë

Në jetën bashkohore njerëzit mund të përballen me probleme dhe kriza në jetë që janë shumë stresuese dhe mund të ndikojnë në mirëqenien e tyre. Mënyra e jetës e shëndoshë dhe e kujdesëshme promovon shëndetin mendor. Më poshtë do të lexoni disa këshilla të vlefshme se si ta krijoni një jetë të shëndetëshmë psiqike

Faktorët që ndikojn në shëndetin mendor?

Faktorët që e promovojn shëndetin mendor?

Të gjithë ne e gjejmë veten duke alternuar vazhdimisht tensionin, nervozitetin, moskënaqësin dhe relaksimin, lumturin apo kënaqësin. Kur mbizotërojnë faktorët negativ, e tëra kjo ndikon në mirëqenien tonë psikologjike. Mirëqenia në përgjithësi kuptohet si një parakusht për të tejkaluar problemet e përditshme dhe për të qenë në gjendje të formësojë jetën  në një mënyrë të vetëpërcaktuar dhe të orientuar drejt qëllimeve dhe deshirave tona. Në një gjendje të mirëqenies psikologjike, unë jam i ekuilibruar dhe mund të reagoj siç duhet ndaj stresit ose ngjarjeve të papritura. Por kur gjërat janë jashtë ekuilibrit, njerëzit janë më të prirur për të mos qenë në gjendje të përballojnë krizat. Goditjet e fatit si sëmundja, vdekja e një personi të afërt ose humbja e një pune gjithashtu mund të nxjerrin jashtë ekuilibrit mirëqenien tuaj. Të prekurit ndihen të mbingarkuar, vuajnë nga kushtet e tyre të jetesës dhe shëndeti i tyre mendor është në rrezik.

Trupi, psiqika dhe mjedisi social punojnë së bashku për të ndikuar në shëndetin tonë të përgjithshëm. Faktorët fizikë që ndikojnë në shëndetin mendor, si predispozita gjenetike, nuk mund të ndikohen nga sjellja jonë. Prandaj, në vijim është një përmbledhje e aspekteve psikologjike dhe sociale dhe se si ne përballemi me streset aktuale të jetës.

Jo, çdo stres psikologjik zhvillohet në një sëmundje mendore dhe nuk është rasti që sëmundjet mendore si depresioni apo çrregullimet e ankthit mund të parandalohen përmes masave parandaluese. Sidoqoftë, të qenit i ndërgjegjshëm për veten mund t’ju ndihmojë të forconi shëndetin tuaj mendor në mënyrën më të mirë të mundshme. Megjithatë, nëse jeni tashmë i sëmurë, sëmundja nuk mund të ndikohet vetëm nga ndryshimi i kushteve të jetesës – ndihma mjekësore kërkohet gjithmonë këtu.

Sporti dhe ushtrimet relaksuese mbajnë psiqikën në ekuilibër.

Çfarë e promovon shëndetin mendor?

Kushtet e jetesës personale dhe të jashtme ndikojnë në mirëqenien dhe cilësinë e jetës së njeriut. Prandaj, ato mund të ndikojnë edhe në shëndetin mendor, si në mënyra pozitive ashtu edhe negative. Kushtet e favorshme në mjedisin e jetës së dikujt, për shembull në një partneritet, familje, mjedis jetese ose në punë, forcojnë mirëqenien – por nuk mund të ndikohen gjithmonë nga vetja e juaj.  Disa rregulla dhe ushtrime mund t’ju ndihmojnë të promovoni shëndetin tuaj mendor përmes parandalimit dhe kujdesit explicit.

Primare është kujdesi për vehten e juaj. Pyesni veten për nevojat apo dëshirat tuaja dhe mos i lini mënjanë. Kjo nuk përjashton konsideratën për të tjerët.

Gjithashtu kushtojini vëmendje stilit tuaj të jetesës. Një dietë e shëndetshme, stërvitje e rregullt, një rutinë e rregullt ditore, pushim i mjaftueshëm dhe gjumë, mbështesin shëndetin mendor. Po kështu, është e domosdoshme të përmbahen nga pirja e duhanit dhe konsumimi i tepërt i alkoolit.

Jetoni me vetëdije marrëdhëniet tuaja shoqërore dhe gjeni kohë për to. Nëse keni pak kontakte, kërkoni posaçërisht për mundësitë e komunitetit (klube pozitive, takime në lagje). Secili ka nivelin e vet të rehatisë, sa dhe çfarë është e mirë për të. Këtë duhet ta provoni veten.

Tregoni përkushtim social. Ndihmoni të tjerët, për shembull duke ndihmuar të moshuarit, ata qe kan nevoj për ndihmë ose kontriboni në një shoqata sociale. Kjo promovon vetëvlerësimin dhe të ndjehesh i vlefshëm forcon psikikën. Ka mundësi të panumërta për të bërë vullnetar.

Ndarja e punës dhe kohës së lirë. Nëse është e mundur, shmangni punën pas punës ose në fundjavë dhe mos merrni asnjë punë me vete gjatë pushimeve. Trupi dhe mendja kanë nevojë për relaksim.

Shmangni mbingarkesat dhe stresin profesional. Nëse është e mundur, bëni pushime të rregullta në punë. Nëse shpesh ndiheni të stresuar profesionalisht ose personalisht  përfshihuni në menaxhimin e stresit. Ndonjëherë duhet të mendoni nëse puna, punëdhënësi apo profesioni juaj ju përshtatet ende.

Bëni mjaftueshëm ushtrime. Për shumë njerëz, sporti është një formë e vlefshme relaksimi. Njerëzit e tjerë pushojnë më mirë me ushtrime jo sportive, si p.sh. për një shëtitje. Çdo lëvizje fizike ka rëndësin e saj!

Për më tepër, provoni ushtrime relaksimi.

Behuni krijues. Ka studio në të cilat aktivitetet artistike dhe krijuese promovojnë mirëqenien psikologjike, të tilla si piktura, vizatimi ose shkrimi. Provoje.

Mos i shmangni problemet dhe konfliktet. Represioni shpesh i bën gjërat më keq. Merrni ndihmë për zgjidhjen e problemeve nëse është e nevojshme. Kjo nuk është shenjë dobësie, por ndershmërie dhe guximi. Qendrat e këshillimit ndihmojnë në shumë situata të jetës për të gjetur një pikënisje për zgjidhje.

Mundohuni të qëndroni kurioz në jetë. Të qenit i hapur ndaj gjërave të reja krijon shumëllojshmëri dhe stimulon shpirtin tuaj.

Janë hapa të vegjël, por kanë një ndikim të madh. Shëndeti, fizik dhe psikologjik, nuk mund të garantohet kurrë. Por ka shumë gjëra që njerëzit mund të bëjnë me stile jetese të kujdesshme për veten për ti mbajtur ato për aq kohë sa të jetë e mundur. Kujdesi dhe preventiva me kohë, i shmang shumë shqetësime shëndetësore dhe psiqike.